Təhmina İsayeva COVİD-19 pandemiyasından bir neçə ay öncə Azərbaycanın şimal-qərbində yerləşən Zaqatala rayonunda kiçik meyvə qurutma təsərrüfatı ilə məşğul olmağa başlayıb. Pandemiya onun işinə təsir etsə də, Təhminə xanım mövcud vəziyyətdən istehsal etdiyi məhsulların miqdarını artırmaqla bu çətin vəziyyəti fürsətə çevirməyə nail olub. O kənd məktəbində müəllim işləyir, qalan vaxtı ev və həyət işləri ilə məşğul olur. 2019-cu ildə biznesin idarəedilməsi, mühasibat uçotu, kompüter və ingilis dili sessiyaları da daxil olmaqla, iş qurulması və inkişafına dair bir sıra təlimlərdə iştirak edib.   “Əvvəlcə meyvələri qurudaraq saxlamaq mənim üçün gündəlik məşğuliyyət idi. İlk öncə meyvələri açıq havada böyük bir qaba yerləşdiririk və sonra o qabı bir neçə gün günəşin altında saxlamalıyıq. Bu üsul illərdir istifadə olunan ənənəvi üsul hesab olunur, ancaq bu üsul həddindən artıq çox vaxt aparır” Təhminə növbəti dəfələrdə meyvələri satmaq üçün qurutmağa qərar verir və 2019-cu ildə Zaqatalada Qadın Resurs Mərkəzinə müraciət edərək bu təşəbbüsünə görə o meyvə qurutma maşını ilə təmin olunur. “Fəaliyyətimiz olduqca məhsuldar başladı və ilk məhsulumu alanlar ətrafımdakı insanlar oldu. Bir il ərzində, təxminən, 300 kiloqram meyvə qurusu istehsal edə bildim. Bütün proseslə özüm məşğul olduğuma görə - bağçamızdan alma, gavalı, zoğal, əncir və digər meyvələri yığırdım və ya qışda bazardan banan, kivi və portağal kimi ekzotik meyvələr alırdım, bu heç də asan deyildi” - Təhminə öz sözlərində deyir. Quru meyvə satışı əvvəllər Zaqatalada o qədər də geniş yayılmamışdı, ümumiyyətlə, Azərbaycanda insanlar daha çox baharın başlanğıcının xüsusi qeyd olunduğu Novruz Bayramı ərəfəsində quru meyvələr almağa üstünlük verirdilər. Qeyd etmək olar ki, bir neçə il olar ki insanların sağlam qidaya marağı artıb, vitamin və minerallarla zəngin olan bu dadlı çərəzləri almağa başlayıblar. “COVID-19 pandemiyası zamanı bu məhsullara tələbat azaldığında satışlarım azaldı lakin, mən buna görə məyus olmadım, əksinə işimi yaxşılaşdırmaq üçün onlayn satış imkanlarını araşdırmağa başladım. Hazırda kəndimizdə yaşayan digr qadınlarla birgə öz təsərrüfat sahəmdə istehsal prosesini özümüz davam edirik.” – deyən Təhminə xanım daha geniş bazara çıxmaq və işi genişləndirmək məqsədilə Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinə milli qida təhlükəsizliyi sertifikatı əldə etmək üçün də müraciət etməyi planlaşdırdığını bildirdi. Təhminə öz təsərrüfatını və satışlarını inkişaf etdirmək üçün Avropa İttifaqının maliyyə dəstəyi, BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) həyata keçirdiyi “Azərbaycanın Şimal-Qərb bölgəsində davamlı və inklüziv yerli qida sistemlərinin inkişafı” layihəsinə də müraciət edib. Layihə seçilmiş aqro-ərzaq məhsulları üzrə yerli inkluziv və səmərəli kənd təsərrüfatı modelləri və qida sistemləri yaradılmasına, istehsalçılar və alıcılar arasında əlaqələrin gücləndirilməsi yolu ilə bazara çıxışın asanlaşdırılmasına, bölgədə aqriturizm potensialının genişləndirilməsinə yönəlib. Eyni zamanda, kiçik fermerlərə və emalçılara gəlirli və davamlı kənd təsərrüfatı müəssisələri yaratmaq üçün lazım olan bacarıq və bilikləri əldə etməyə imkanı verir. “Bu cür layihələr olduqca faydalıdır və bizim kimi yeni yaranan təsərrüfat sahiblərinə bir çox imkanlar yaradır. Layihə kənd qadınları üçün yalnız gəlir gətirən imkanlar yaratmır, həm də onları güclü və özlərinə inamlı hiss etdirir; ailədəki və cəmiyyətdəki yerlərini daha da gücləndirir ” -  deyə Təhminə bildirir.

2016-cı ilin aprelində Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Rezident əlaqələndiricisi kimi Azərbaycana gəlişimdən sonra ölkə mühüm sosial-iqtisadi və geosiyasi çağırışlarla üzləşib. Onların bəziləri misli görünməmiş qlobal şokların nəticəsi idi. İlk olaraq, neftin qiyməti düşməyə başladı və nəticədə, 2015-ci və 2016-cı illərdə milli valyutanın iki dəfə devalvasiyası baş verdi. Bundan qaynaqlanan iki rəqəmli inflyasiya yoxsul təbəqəyə təsir göstərməyə başladı. Sonra Dağlıq Qarabağ bölgəsində Ermənistanla münaqişənin alovlanması 2020-ci ilin sentyabrında mülki şəxslər və hərbçilər arasında çoxsaylı itkilərlə nəticələnən genişmiqyaslı müharibəyə çevrildi. Bu, formalaşmış təsəvvürün əksinə olaraq, bütün beynəlxalq ictimaiyyətə münaqişənin “dondurulmuş” olmadığını aydın şəkildə nümayiş etdirdi. Nəhayət, COVID-19 pandemiyası əhalinin bütün təbəqələrinə, xüsusən də, ən yoxsul və həssas qruplara mənfi təsir göstərən digər ciddi sarsıntı oldu. Hökumətin pandemiyanın qısamüddətli təsirlərini aradan qaldırılması üçün atdığı addımlar təqdirəlayiq olsa belə, uzumüddətli təsirlərin aradan qaldırılması xeyli zaman alacaq.  Bu hadisələrin fonunda ümumi tendensiya çətinliklərdən alnıaçıq çıxan Azərbaycan xalqının möhkəmliyi və iradəsi oldu. Pandemiya ilə mübarizənin ön cəbhəsində vuruşan minlərlə işçi, könüllü və özəl şirkətlərin əhalini dəstəkləmək naminə göstərdikləri təmənnasız yardım hamıda ümid yaratdı. Hər kəs öz bacardığı kimi kömək etməyə çalışdı: Şirkətlər və xeyriyyəçilər milyonlar ianə etdi, gənc könüllülər isə müxtəlif formada səfərbər olaraq, öz evlərində qalan qocalara, əlillərə dərman və ya ərzaq alıb aparırdılar. Beş illik fəaliyyətimə nəzər salanda, mən, fürsətdən istifadə edərək, çətinliklər qarşısında inanılmaz qətiyyət nümayiş etdirən Azərbaycan xalqını təbrik etmək istərdim. Gələcəyə baxdıqda isə, bu təcrübələrdən lazımi dərslərin götürülməsi Azərbaycanın pandemiyadan daha yaxşı və güclü bir ölkə kimi çıxması baxımından çox vacibdir.  Ölkənin yuxarıda qeyd edilən çətinliklərin həllinə hazırlaşdığı bir vaxtda, Azərbaycanın 2030-cu ilə olan baxışını, o cümlədən milli inkişaf və bərpa strategiyasının Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə uyğunlaşdırmasını dəstəkləmək üçün BMT-nin ölkə üzrə idarə heyəti hökumətlə yeni imzalanmış Əməkdaşlıq Çərçivəsini səfərbər etməyə hazırdır. Bu baxımdan, Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri COVID-19 və münaqişədən sonra inklüziv və güclü bərpa üçün yol xəritəsi kimi istifadə edilə bilər. “Heç kimin kənarda qalmaması” vədinin yerinə yetirilməsinə on ildən az müddət qaldığı halda, milli inkişaf və bərpa strategiyalarının Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə uyğunlaşması həmişə olduğundan daha vacibdir. Milli siyasət ilə Azərbaycanın qlobal sazişlərə, eləcə də İqlim Dəyişikliyi haqqında Paris Razılaşmasına sadiqliyi arasında uyğunluq sosial-iqtisadi inkişafın ətraf mühit məqsədləri ilə tam uzlaşmasını təmin etmək baxımından çox əhəmiyyətlidir. Bu yaxınlarda təqdim olunmuş “Azərbaycan-2030: sosial-iqtisadi inkişaf üçün milli prioritetlər strategiyası” sənədi növbəti onilliyin perspektivli başlanğıcıdır. Bu planda növbəti on il ərzində Azərbaycanın yüksək rifah cəmiyyətinə və güclü iqtisadiyyata sahib dövlətə çevrilməsi üçün iddialı məqsədlər və istəklər öz əksini tapır. Sevindirici haldır ki, bu Strategiyada Azərbaycanın 2030-cu il üçün gündəlikdən irəli gələn öhdəlikləri ilə milli siyasət prioritetləri arasında bağlılıq aydın şəkildə qeyd edilir. Növbəti bir neçə ay ərzində planın icrası məqsədilə hökumətin beş illik strategiya hazırladığı bir vaxtda, insanlar və planetimizlə bağlı dəyişikliklərin köklü olmasını təmin etmək üçün aşağıda qeyd olunan bir sıra məsələlərə xüsusi diqqət ayrılmasına ehtiyac var. Birincisi, planlaşdırma, icra və monitorinq mərhələlərində maraqlı olan müxtəlif tərəflərlə davamlı əməkdaşlıq qurulmalıdır. Ən uğurlu inkişaf strategiyaları inklüziv iştirak, o cümlədən vətəndaş cəmiyyəti, özəl sektor, akademik dairələr, gənclər hərəkatı nümayəndələrinin, sosial mediada nüfuz sahibi olan şəxslərin və digər qrupların hərtərəfli iştirakı üzərində formalaşır. İkincisi, gələcəkdə baş verə biləcək şoklar və sarsıntıların olma ehtimalını azaldan və ya baş verdiyi halda müqavimət gücünü yüksəldən tədbirlərin prioritetləşdirilməsi məqsədilə pandemiya və münaqişədən öyrənilmiş dərslərdən lazımi nəticələr çıxartmaq vacibdir. Məsələn, səhiyyə sahəsində tam əhatəliliyin təmin edilməsi, eləcə də məktəb və universitetlərdə rəqəmsal boşluğun azaldılması üçün göstərilən səylər sürətləndirilməlidir. Bərpa işləri ətraf mühitə və təbii sərvətlərə dəyən uzunmüddətli zərəri aradan qaldırmaqla iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə tədbirlərinə təkan verməlidir. Üçüncüsü, Strategiyanın maliyyələşdirilməsi üçün ümumi sərmayə istiqamətlərini müəyyən edən güclü maliyyə çərçivəsi sənədi hazırlanmalıdır.  Tələb olunan xərclər, mövcud maliyyə mənbələrinin və durumunun qiymətləndirilməsi və vəsaitlərin toplanması strategiyası hazırlanmalıdır. Büdcə xərclərinin artdığı bir mühitdə, alternativ maliyyə mənbələri, o cümlədən yenilikçi maliyyə alətlərinin tətbiqi təşviq edilməlidir. Yekun olaraq, Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri göstəricilərinin strateji sənədə icra göstəriciləri kimi daxil edilməsi, habelə nəticəyə hədəfli büdcə sisteminə keçid digər mühüm məsələlərdəndir. Bu addım xərclər sahəsində effektivliyin artırılması ilə yanaşı, Azərbaycanın Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərini icra etmək yolunda qərarlı olmasını  əks etdirəcək. Fürsətdən istifadə edərək, Azərbaycanın öz gələcəyini yenidən müəyyən etdiyi bir dövrdə BMT-nin ölkəni dayanıqlı inkişafa aparan yolda dəstəkləməyə daim hazır olduğunu bir daha vurğulamaq istərdim. BMT-nin çoxsaylı qurumlarının böyük ekspert təcrübəsi milli inkişaf prioritetlərinin yerinə yetirilməsində, həmçinin planın icrası üçün maliyyə analizinin  aparılması kimi işlərdə hökumətin səylərini dəstəkləməyə hazırdır. Bizim təşkilat strategiyanın icrası üçün milli və yerli səviyyədə müxtəlif tərəflərin effektiv iştirakını təmin edən platforma rolunu da oynaya bilər. Bundan əlavə, BMT Avropa İttifaqı və Dünya Bankı ilə sıx tərəfdaşlıq edərək, çoxlu sayda azərbaycanlı məcburi köçkünlərin təhlükəsiz və ləyaqətli şəkildə evlərinə qayıtmalarını mümkün edəcək “Bərpa və Sülh quruculuğu İşlərinin Qiymətləndirilməsi”ni (BSİQ) aparmaqla, müvafiq sahələrdə ölkəyə kömək etməyə hazırdır. Uğura aparan yolda yeni nailiyyətlərə imza atmış bu ölkəyə yenidən geri dönəcəyimə ümid edirəm. Bu yol çətin, lakin ləyaqətli bir yol olacaq.

  "Mənim əsas məqsədlərimdən biri təbii məhsullar yetişdirərək insanlar arasında sağlam həyat tərzini təşviq etməkdir."  Çox az qadın kənd təsərrüfatı sahəsi ilə məşğul olmağı özünə peşə olaraq seçir və bu sahədə özünü görür. Buna baxmayaraq, qadın fermerlərin fəaliyyətlərinin təbliğatı ilə dayanıqlı kənd təsərrüfatı fəaliyyətinin sadəcə kişi fermerlərin deyil qadın fermerlərin də bacara biləcəyini sübut edilibdir.    Babayeva Olqa neçə illərdir ki kənd təsərrüfatı ilə məşğul olur. Onun təsərrüfatı əsasən toxumçuluq və tərəvəz yetişdirilməsi ilə bağlıdır. 30 ilə yaxındır ki tərəvəz toxumlarının istehsalı ilə məşğul olan Olqa 14 hektar sahədə toxumluq tərəvəz yetişdirir. O həmçinin, öz sahəsində soğan, keşniş, şüyüd, turp, cəfəri və bir çox toxumluq tərəvəz becərir. Olqa kənd təsərrüfatı ilə məktəbdə oxuduğu zamanlardan məşğul olur, onun ailəsi bu təsərrüfat sahəsi ilə məşğul olduğu üçün o da yay tətillərini bu təsərrüfatda çalışmaqla keçirirdi. “Torpaqla işləmək üçün onu sevmək və özünü onunla təsəvvür etmək gərəklidir. Əgər sən bu işi sevirsənsə heç bir zaman bu iş sənə ağır gəlməyəcək, əksinə hər gün yeni bir həvəs və ümidlə yeni günə başlayacaqsan. Biz bu torpağı sevdiyimiz üçün bu sahədən kənarda özümüzü təsəvvür etməyimiz mümkün deyil.” Bir fermer üçün hər gün yeni və məhsuldar günə başlamaq deməkddir. Olqa üçün iş günü hər gün səhər sübh saatlarında sahələrdə başlayır və hava şəraitindən asılı olaraq gün sonuna qədər davam edir. Onun dediyinə görə onu həvəsləndirən amillər bazarda məhsul bolluğunu təmin etmək, insanlara xidmət etmək və onlara ekoloji sağlam məhsullar təmin etməkdir.  “Bu torpağın məhsuldarlığı bizim üçün əvəzedilməz bir imkandır. Mən yay aylarında bu sahədə günəbaxan kolları əkdim və çox keçmədi ki təxminən 3 ay ərzində bu torpaq öz məhsulunu  verdi, özü də orta məhsularlıqla. Baxmayaraq ki, bu təsərrüfatı təcrübə üçün etmişdim və yetərincə vaxt və əmək sərf etməmişdim ancaq nəticə məni yaxşı mənada təəccübləndirmişdi.” Olqanın əsas istəyi pandemiyadan sonra öz təsərrüfatını genişləndirmək və xarici bazara çıxmaqdır, bunun sayəsində o öz məhsullarının daha geniş yayılmasını və öz təsərrüfatı ilə fermer qadınların gücünü göstərə biləcəyinə inanır.  Olqa fermerlərlə birgə “Bərəkət” tərəvəz toxumçuluğu korperativi yaradıb. Bu korperativ 72 hektar ərazini əhatə edir və burada fermerlərin hər birinin 5 sot torpağı mövcuddur. Fermerlər bu ərazidə tərəvəz məhsulları və toxum hazırlanması ilə məşğuldurlar. Təbii ki burada kənd əhalisinin dəstəyini unutmaq olmaz, onların bu sahəyə qulluq zamanı göstərdiyi yardım xüsusilə vurğulanmalıdır. “Yüksək məhsuldarlıqı əldə etmək və həyat səviyyəmizi yaxşılaşdırmaq üçün bu torpaqlardan istifadə etmək lazımdır, çünki bu torpaqlar kənd təsərrüfatı sahəsində çalışan insanların yeganə gəlir mənbəyidir.” Pandemiya səbəbindən torpaq sahələri bir çox problemlə üzləşdi. Bu dövrdə bazara çıxış imkanları məhdud idi, lakin tərəvəz və toxumçuluq təsərrüfatı ilə məşğul olan fermerlər üçün Samux toxumçuluq və tərəvəzçilik korperasiyası yaradıldı, yaradılan bu korperasiya fermerlərin bazara çıxışını qismən təmin etdi. Pandemiya zamanı evdə qaldıqları zamanlarda işlərin ləngiməsi fermerlərin təsərrüfatlarıa bəzi ziyanlar vurdu, lakin, Olqa xanımın dediyinə görə bütün bu çətinliklərə baxmayaraq kənd təsərrüfatı öz işinə davam edir, çünki bu məhsuldar torpaqlar və təmiz hava olduqca bizim də dəstəyimizlə bu təsərrüfat sahələri öz işinə davam edəcək.  Pandemiya dövründə fermerlər arasında kənd təsərrüfatına dair biliklərin artırılmasına xüsusi diqqət ayrıldı. Xüsüsilə BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı və Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin həyata keçirdiyi “Qadınların iqtisadi güclərinin artırılması” layihəsi çərçivəsində onlayn təlimlərdə iştirak edən Olqa öz təsərrüfatına dair mühim biliklər əldə etdi. Bundan əlavə Avropa İttifaqının maliyyə dəstəyi və BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatının, Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin dəstəyi ilə həyata keçirilən “Aqrar Məsləhət Xidmətlərinin Gücləndirilməsi” layihəsində də fəal iştirak edən Olqa kənd təsərrüfatı məsləhət xidmətlərinə ehtiyacın yetərincə olduğuna inanır. “Hazırda bir çox fermerlərin təsərrüfatla bağlı aqrar məshələt xidmətinə ehtiyacı var və onların bu ehtiyaclarını təmin etməklə ölkədə kənd təsərrüfatını daha da inkişaf etdirə bilərik.” O düşünür ki, fermerlər daima öyrənməli və biliklərini genişləndirməlidir, texnoloji yenilik və innovasiyalarla ayaqlaşmaq fermerlər üçün bugün labüd məsələdir. Fermerlər üçün xüsusi təcrübə sahələrinin yaradılmasının tərəfdarı olan Olqa bu sahələrdə mütəxəssislərin iştirakı ilə fermerlərin əyani şəkildə aqro təcrübələrini artıraraq digər fermerlərlə paylaşmasını dəstəkləyir. “Mən bir qadın fermer kimi bu kimi təşəbbüslərin iştirakçısı olduğum üçün həddindən artıq qürurluyam. Qadın və qızların bərabər və ədalətli imkanlara çıxışı təmin olunmalıdır yalnız bundan sonra onlar iqtisadi cəhətdən azad ola və öz səslərini cəmiyyət arasında insanlara çatdırmağa nail ola biləcəklər" Olqa öz sözlərində bildirib. Ətraflı: http://www.fao.org/fao-stories/article/en/c/1393464/

Bir neçə gün öncə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) Ölkə üzrə İdarə Heyəti və Azərbaycan Hökuməti dayanıqlı inkişaf üzrə beşillik əməkdaşlıq çərçivəsini imzalayıblar. Bu, Azərbaycanın 1992-ci ildə BMT-yə üzv olmasından sonra imzaladığımız sayca beşinci tərəfdaşlıq sənədidir.  Yeni çərçivənin hazırlanması Azərbaycanın COVID-19 pandemiyası və son münaqişədən sonra bərpa prosesləri kimi sınaqlarla üzləşdiyi mürəkkəb və qeyri-adi bir mühitə təsadüf edib. 2021-2025-ci illər arasında əməkdaşlıq üçün sahələrin təyin edilməsi məqsədilə Hökumət, vətəndaş cəmiyyəti, özəl sektor və digər maraqlı tərəflərlə uzun və inklüziv məsləhətləşmə prosesinə ehtiyac var idi. Bu məsləhətləşmələr Azərbaycanın Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə (DİM) nail olması üçün ənənəvi yanaşmalardan uzaqlaşmağın və transformasiya nəticələrinə doğru addımlamağın əhəmiyyətini nümayiş etdirib. Ölkə üçün xüsusilə vacib məqamda azərbaycanlıların möhtəşəm dayanıqlıq nümayiş etdirməsinə baxmayaraq, cəmiyyətin müxtəlif təbəqələri işlərini itirmək, təhsildən uzaqlaşmaq və zəruri dövlət və sosial xidmətlərdən istifadə imkanlarından mərhum olmaq təhlükəsi ilə üzləşiblər. Sözügedən iki böhran eyni zamanda təbii ehtiyatlara olan tələbatı artırıb və Azərbaycanın iqlim dəyişikliyinə qarşı əvvəlki səylərini sınağa çəkib. Bu hadisələrin yaratdığı ciddi gərginlik məişət zəminində olan hallar da daxil olmaqla, qadın və qızlara qarşı zorakılıq riskini artırıb. Bu çətinliklərin öhdəsindən gəlmək və yeni Baxış 2030 sənədində öz əksini tapan Azərbaycanın sosial-iqtisadi inkişafa dair milli prioritetlərini dəstəkləmək üçün BMT və Azərbaycan Hökuməti birgə fəaliyyət üçün dörd əsas prioritet istiqamətə dair razılıq əldə ediblər: həssaslığı azaldan və dayanıqlığı təmin edən inklüziv artım; dövlət və sosial xidmətlərin daha yaxşı göstərilməsi üçün daha güclü institutlar; ətraf mühitin mühafizəsi və iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə; və qadın və qızların səlahiyyətlərini artıran və gender bərabərliyinə əsaslanan cəmiyyət. Birinci prioritet sahədə iqtisadi iştirak və işləmək hüququnun reallaşması üçün bərabər imkanları inkişaf etdirəcəyik. Əmək bazarlarının işgüzar innovasiyaları mənimsəməsini və xüsusilə də gənclər arasında ölkənin güclü insan kapitalından maksimum istifadəsini təmin etmək məqsədilə Azərbaycanla yaxından əməkdaşlıq edəcəyik. 2025-ci ilədək biz ölkə iqtisadiyyatının innovatorlar tərəfindən idarə olunduğu, həssaslıq səviyyəsinin azaldığı və yaşayış səviyyəsinin qorunduğu mühit yaratmış olacağıq. İqtisadi artımın dayanıqlı və şaxələndirilmiş olmasını, eləcə də ölkəni 17 Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə (DİM) nail olmaq  məcrasında saxlamaq üçün hökumətlə birgə fəaliyyətlər həyata keçirəcəyik. Təhsil, səhiyyə, eləcə də məlumata və ədalət mühakiməsinə çıxış sahələrində dövlət və sosial xidmətlərin göstərilməsi üçün daha güclü təsisatların qurulmasında Hökumətə dəstək ikinci prioritet sahəsinin əsas hədəfidir. Buna nail olmaq üçün həssas qrupların sosial müdafiə ilə təmin edilməsinə və onların son böhranların uzunmüddətli sosial-iqtisadi təsirlərinə qarşı daha dayanıqlı olmasına imkan verən bir şəkildə əsas xidmətlərin göstərilməsini dəstəkləyəcəyik. İKT infrastrukturu ilə bağlı biliklərin daha geniş yayılmasına və ona çıxışın təmin olunmasına, elektron idarəetmənin təşviqinə, habelə dövlət və sosial xidmətlərin onlayn və əlçatan olmasına sərmayə yatıracayıq. Üçüncü prioritet sahə ekoloji cəhətdən düşünülmüş iqtisadi bərpa prosesinə nail olmağı hədəfləyir. Azərbaycanın DİM-lərə nail olmasına kömək edə biləcək uzunmüddətli bərpa prosesi enerji təhlükəsizliyi və ətraf mühitin qorunması arasında tarazlığı təmin etməlidir. BMT məhsulların faydalı ömrünü qoruyan və uzadan, tullantı kütləsini ikinci dərəcəli mənbə kimi istifadə edən, resurslardan istifadəni yaxından izləyən və optimallaşdıran dairəvi iqtisadiyyata keçidi dəstəkləyəcək. Dördüncü prioritet sahə məqsədi qadın və qızları siyasi, iqtisadi və sosial sahələrdə səlahiyyətləndirən gender bərabərliyinə malik cəmiyyətin qurulmasıdır. Gender bərabərliyi amili bütün prioritet sahələrə şamil olunsa belə, tərəfdaşlıq sazişimiz bərabərsizliyin kökündə duran səbəblərin aradan qaldırılmasını, habelə qadın və qızların həyatlarına təsir edən qərarlarda onların tam iştirakını təşviq etmək üçün siyasətdə və təcrübədə konkret dəyişikliklərin tətbiqini təklif edir. Bu sahə üzrə fəaliyyətimiz xüsusən kiçik icmalarda və münaqişənin təsirinə məruz qalan qadın və qızların iqtisadi və siyasi sahələrdə lider mövqelərinə çatmaqlarını gücləndirən yeni bacarıqlara yiyələnməsi üçün əlavə səylər göstəriləcək. Sözügedən hədəflər kifayət qədər iddialıdır. Digər tərəfdən, Fəaliyyət Dekadasında qeyd olunan problemləri həll etmək  və 2030-cu ilə kimi DİM-lərə nail olmaq üçün cəmiyyətin bütün səviyyələrində fəaliyyətlərin sürətlənməsi və resursların səfərbər olunmasına ehtiyac var. Tələb olunan transformasiyaya aparan çox güclü hərəkatı yaratmaq üçün siyasətdə, büdcədə, təsisatlarda, habelə hökumətlər, şəhərlər və yerli icra strukturlarının normativ bazalarında, eləcə də gənclər, vətəndaş cəmiyyəti, kütləvi informasiya vasitələri, özəl sektor və akademik dairələr də daxil olmaqla hər kəsin fəaliyyətində əhəmiyyətli dəyişikliklər baş verməlidir.  Biz insanlara və  dayanıqlı həll yollarına, eləcə də cəmiyyətdəki həssas zümrənin ehtiyaclarına cavab verən qurumlara investisiya yatıran strategiyanı icra edəcəyik. DİM-lərə və insan kapitalının inkişafına əsaslanan gündəliyə ortaq öhdəliyimizi əks etdirmək, heç kimin kənarda qalmaması və inkişafa hüquqlara əsaslanan yanaşma tətbiq etmək bu sənədin əsas şərtləridir. Yeni əməkdaşlıq çərçivəsi Azərbaycanın daha güclü, daha bərabər və daha firavan cəmiyyət qurmaq səylərini dəstəkləyəcək. Münaqişə və pandemiyadan uzunmüddətli bərpa prosesi kifayət qədər geniş miqyaslıdır, lakin imzaladığımız birgə sənəddə artıq gələcək uğurlarımızın toxumları əkilib.