Bakının dənizkənarı bulvarında təşkil olunmuş sərgidə BMT-Azərbaycan tərəfdaşlığının tarixini və təşkilatın ölkədəki fəaliyyətlərini əks etdirən 100 foto nümayiş olunur.  Qeyd edək ki, Azərbaycan 1992-ci il martın 2-də BMT Baş Assambleyasının 46/230 saylı qətnaməsi ilə BMT-nin üzvlüyünə qəbul edilib. Elə həmin il mayın 6-da Azərbaycan BMT-nin Nyu-York şəhərindəki mənzil qərargahında öz daimi nümayəndəliyini açıb. 1992-ci ilin noyabr ayında isə BMT-nin ilk nümayəndəliyi Azərbaycanda fəaliyyətə başlayıb. Bugünkü tədbirlə BMT-Azərbaycan tərəfdaşlığının 30-cu ildönümünə həsr olunmuş kampaniyaya start verilir. İl ərzində Azərbaycan hökuməti, vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları, təhsil ocaqları və digər tərəfdaşlarla birlikdə bir sıra tədbirlər həyata keçiriləcək. Bu sırada Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri və Azərbaycanın onlara nail olmaq üçün gördüyü işlərə həsr olunmuş tədbirləri, BMT modeli konfransını, ağac əkmə kampaniyasını və müxtəlif müsabiqələri qeyd edə bilərik.

Məryəm Məcidova "Gender Hub" sosial platformanın həmtəsisçisidir. Gender əsaslı zorakılıqla mübarizə aparmaq üçün təşviqat qrupları, qeyri-hökumət təşkilatları, feministlər və insan hüquqları fəallarını bir araya gətirən platforma qadın və qızların səlahiyyətləndirilməsini, habelə onların gender-əsaslı maneələrin öhdəsindən gəlməsini dəstəkləyir. “Mən uşaqlıqdan, atamı itirdiyim andan etibarən gender stereotiplərinə və ayrı-seçkiliyə qarşı mübarizə aparmalı olmuşam. Məktəb və universitetdə əldə etdiyim nailiyyətlərə görə insanlar mənə dəstək olan kişinin kim olması ilə maraqlanırdılar. Onlar bir qadının kişinin dəstəyi olmadan da nəyəsə nail ola biləcəyini qəbul edə bilmirdilər. Hesab edirəm ki, gender stereotipləri qadınların şəxsi bacarıqlarını inkişaf etdirməsinə, peşəkar karyera qurmasına, öz həyatlarına dair qərar qəbul etməsinə mənfi təsir edir. Ona görə də bu stereotiplərə qarşı mübarizə aparmağa qərar verdim. Təəssüf ki, onlar Azərbaycanın bir çox yerində hələ də təsirlidir. Anlayışları dəyişmək Gender fəalı, təlimçisi və gənclər siyasəti üzrə mütəxəssis kimi artıq 10 ildir ki, gənclərin inkişafı üçün çalışıram. Bu illər ərzində qadınların ictimai və siyasi həyatda iştirakını dəstəkləyən layihələrdə, BMT də daxil olmaqla, bir sıra beynəlxalq təşkilatlarla  əməkdaşlıq etmişəm. Azərbaycanda aparılan Qadınlara Qarşı Zorakılıq üzrə Milli Sorğunun nəticəsinə əsasən, 15-59 yaşlı qadınların 24 faizi ailə üzvləri, yaxınları və ya partnyorları tərəfindən zorakılığa məruz qalıb. Bu, ümummilli problemdir və hökumətin gündəmində əsas yer tutmalıdır. Kişilər və oğlanların qadınlara qarşı zorakılıqla mübarizədə fəal iştirakı bu problemin həllində önəmli rol oynayır. Kişilərin gender əsaslı zorakılığa qarşı fikirlərini açıq şəkildə ifadə etməsi, həm də cəmiyyətdə ənənəvi genderlərin rolu və patriarxal normalar haqqında təsəvvürlərin dəyişməsinə kömək edəcək. Qadınlara qarşı zorakılığa görə qırmızı kart Gender əsaslı zorakılığın fəsadları və gender bərabərliyinin cəmiyyət üçün faydaları barəsində məlumatlılığı artırmaq üçün mən və həmkarlarım BMT-nin Azərbaycan nümayəndəliyinin 2021-ci ildə həyata keçirdiyi gender əsaslı zorakılığa qarşı "16 Günlük Fəallıq" kampaniyasının əsas mövzusu olan "kişilərin fəal iştirakı" (#menengage) həştəqindən istifadə etməklə Azərbaycanın müxtəlif regionlarında silsilə tədbirlər təşkil etdik.  BMT-nin Azərbaycandakı nümayəndəliyinin “Neftçi” futbol komandası ilə əməkdaşlığı nəticəsində klub öz liqa oyunlarından birini “Qadınlara qarşı zorakılığa son” yazılı narıncı formalarla keçirməyə razılıq verib. BMT həmçinin bu şüarın ənənəvi və sosial media vasitəsilə yayılmasına nail olmaq üçün yerli influenserlərlə əməkdaşlıq edib. Bu qədər kök salan mədəni və struktur problemə dair dəyişikliyə tez bir zamanda nail olmaq çətindir. Buna baxmayaraq, mən əminəm ki, bu cür layihələr lazımi mesajı ötürür və arzusunda olduğumuz dəyişikliyi həyata keçirməyə təkan verir. Bəzən şirkətlər simvolik inklüzivlik və ya kvotalara görə qadınları işə götürür, amma mən rəqəmlərdə ifadə olunmaq üçün işə seçilmək istəmirəm. Həmçinin hesab edirəm ki, heç kim qadına nəyə layiq olduğunu, necə davranmalı olduğunu söyləməməlidir. Mən sadəcə olaraq qadınların kişilərlə eyni hüquqlara malik olmasını istəyirəm”. Anlayışları dəyişdirmək Azərbaycanda qadınların qərar qəbuletmədə təmsil olunması aşağı səviyyədədir: BMTİP-nin 2020-ci ildə tərtib etdiyi Gender məsələlərinin İnkişafı İndeksinə görə Azərbaycan 194 ölkə arasında 88-ci yerdədir. Milli Məclisin 120 üzvündən 22-i (18,3 faiz) qadındır. İcra hakimiyyətinin yüksək vəzifələrində da kişilər üstünlük təşkil edir. Ədliyyə orqanlarında da qadınlar azlıq təşkil edirlər – 480 hakimdən yalnız 57-i, 1069 prokurordan 47-si və Ali Məhkəmənin 41 hakimindən yalnız 6-ı qadındır. Gender stereotipləri, həmçinin qadınlara qarşı zorakılığa haqq qazandırmaq üçün istifadə olunur. Bu Azərbaycanda əsas problemlərdən biri olaraq qalmaqdadır. Ölkənin Baş Prokurorluğunun məlumatına əsasən, 2021-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında məişət zorakılığı nəticəsində 51 qadın öldürülüb, 24-ü müxtəlif dərəcəli xəsarətlər alıb.

6 həftə davam edən və çoxlu insan tələfatına, dağıntılara və köçkünlüyə səbəb olan keçən ilki münaqişə nəticəsində Azərbaycanın münaqişədən zərər çəkən bölgələrində müxtəlif humanitar ehtiyaclar ortaya çıxmışdır. Hökumət mənbələrinə görə, Azərbaycanın Ağdam, Ağcabədi, Bərdə və Tərtər rayonlarında ən azı 40 min insan yaşadıqları yerdən didərgin düşmüşdür. Münaqişədən təxminən bir il keçsə də həmin ərazilərdə yaşayan insanlar döyüş əməliyyatlarının nəticələrini hələ də öz üzərlərində hiss edirlər. Avropa İttifaqının (Aİ) maliyyə dəstəyi ilə hazırda Beynəlxalq Miqrasiya Təşkilatının Azərbaycan nümayəndəliyi münaqişədən zərər çəkmiş əhaliyə humanitar yardımın göstərilməsi ilə bağlı layihə həyata keçirir. Layihə Aİ tərəfindən Mülki Müdafiə və Humanitar Yardım Əməliyyatları vasitəsi ilə maliyyələşdirilir və münaqişədən zərər çəkmiş ən həssas insanların humanitar və erkən bərpa ehtiyaclarının qarşılanmasına töhfə vermək məqsədi daşıyır. Layihə, münaqişədən zərər çəkmiş 1500 ailəyə dərhal nağd əsaslı yardım göstərməyi nəzərdə tutur. Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri üzrə Dövlət Komitəsi və yerli icra hakimiyyəti orqanları ilə birgə əməkdaşlıq çərçivəsində həyata keçirilən layihə çərçivəsində BMqT-nin Azərbaycan nümayəndəliyi 2020-ci ildə münaqişədən zərər çəkmiş insanlar arasından seçilmiş 350 nəfərə artıq nağd yardım ayırmışdır. Ümumilikdə indiyədək münaqişədən zərər çəkmiş rayonlardan olan və aralarında sorğu keçirilmiş 2983 nəfər şəxsdən 1136 nəfər uyğunluq meyarlarına əsasən yardımı almaq üçün seçilmişdir. 34 yaşlı Elmir Məmmədov Aİ-nin humanitar maliyyəsi sayəsində BMqT tərəfindən həyata keçirilən layihə çərçivəsində bu yardımla artıq dəstəklənənlərdən biridir. Münaqişə zamanı o, cəbhə xəttinin yaxınlığında yerləşən Ağdam rayonunun Çıraqlı kəndindəki evini tərk etmək məcburiyyətində qalmışdı: “Münaqişə başlayanda kəndimiz ağır artileriya atəşinə tutuldu. Ailəmi kənddən təxliyə etməli oldum. Ancaq evim qismən dağıldı, atışma zamanı heyvanlarımız tələf oldu". Elmir ailəsini münaqişə zonasından kənarda yaşayan qohumlarının yanına apardı və hərbi əməliyyatlar bitəndən sonra evinə qayıtdı. “Evə qismən ziyan dəyib. Pəncərələr və qapılar dağılmışdı, bütün elektrik cihazları və naqillər sıradan çımışdı. Evin dağılmış hissəsini özüm təmir etməli oldum” deyir Elmir. O, ailəsinin təhlükəsiz və xoşbəxt bir gələcəyinə ümid edir: "Cəbhə xəttinə yaxın ərazidə yaşayırdıq deyə demək olar ki, hər gün kəndimiz atəşə tutulurdu. Kəndin əkin sahələrinin bir hissəsi minalanmışdı və sakinlər həmin torpaqlardan istifadə edə bilmirdi. Ümid edirəm ki, tezliklə torpaqlar minalardan təmizlənəcək və biz dinc bir həyat yaşayacağıq”. Elmir deyir ki, bu gün məbləğindən asılı olmayaraq hər bir yardım zərər çəkən insanlar üçün vacibdir: "Humanitar yardım bizə diqqət, mənəvi dəstək deməkdir". Layihə çərçivəsində münaqişədən zərər çəkmiş insanlara təqdim olunan nağd yardımdan necə yararlanmaq haqda qərarı onların özlərinin vermək imkanı var. Elmir aldığı nağd yardımı 7 və 12 yaşlı oğullarına məktəbli forması və ləvazimatları almaq üçün sərf edib: "Oğullarımın yaxşı gələcəyi olmasını istəyirəm. Xəyallarını gerçəkləşdirmək üçün onların yaxşı təhsil almaları vacibdir. Onlara bunun üçün lazım olan hər şeyi verməyə çalışıram”.

COVİD-19 pandemiyasından öncə, Azərbaycanın şimal-qərbində yerləşən Zaqatala rayonunda yaşayan Təhminə İsayeva öz mətbəxində kiçik ölçülü meyvə qurutmaq fəaliyyətinə başladı. “İlk vaxtlar meyvələri qurudaraq saxlamaq mənim hobbim idi. Meyvələri qurutma qabına ara məsafələrini saxlayaraq böyük siniyə düzürdük və bu qabı quruması üçün günəş işığı düşən yerə yerləşdirirdik. Bu ənənəvi bir üsuldur, amma həddindən artıq uzun bir prosesdir” Təhminə öz sözlərində bildirir. "Bu fəaliyyətim çox uğurlu oldu və yaxın tanışlarım məhsullarımı ilk alanlar oldu, bir il ərzində təxminən 300 kiloqram quru meyvə istehsal etdim. Bütün işləri özüm etdiyim üçün asan deyildi, bağımızdan alma, gavalı və əncir yığdım və ya bazardan bəzi meyvələri alaraq istehsal prosesində istifadə etdim." 2019 -cu ildə Zaqataladakı Qadın Resurs Mərkəzi, öz biznesini inkişaf etdirməsi üçün Təhminə xanıma meyvə qurusunu hazırlayan maşını hədiyyə etdi. Pandemiya onun fəaliyyətinin gəlir gətirməsinə çətinlik yaratsa da, o, bu zamanı öyrənmək və istehsalını yeni bir səviyyəyə çıxarmaq üçün bir fürsət olaraq istifadə etdi. O indi kənddə quru meyvə istehsal edən ilk istehsalçıdır. "Pandemiya dövründə insanların gəlir səviyyəsinin azalması mənim işim üçün də böyük bir problem yaratdı. Lakin mən məyus olmadım. Bunun əvəzinə işimi yaxşılaşdırmaq üçün məsləhətlər axtarırdım və digər qadınların da iştirakı ilə istehsal prosesini yenidən qurmağa başladım. Artıq, məhsullarımın bazarda satışını artırmaq üçün keyfiyyət sertifikatı almağı da planlaşdırıram " Təhminə xanım sözlərində bildirdi. Meyvə və tərəvəz mədəniyyəti Meyvələr Azərbaycan mədəniyyətinin və iqtisadiyyatının böyük bir hissəsi təşkil edir. Ölkənin rəngarəng iqlimi bütün il boyu təzə meyvələrin yığılmasını təmin edir. Bəzi meyvə və tərəvəzlərin cəmiyyət və yerli iqtisadiyyat üçün əhəmiyyətini vurğulamaq üçün yerli məhsul bayramları da təşkil olunur. Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2020-ci ildə meyvə-tərəvəz ixracı 607.7 milyon ABŞ dolları təşkil edib və ötən il ölkənin qeyri-neft ixracatının üçdə birini əhatə edib. Meyvələr həm də ənənəvi Azərbaycan çay mədəniyyətinin bir hissəsi hesab olunur. Günün hansı saatı olursa olsun, kiminsə evinə gələn qonaqlara həmişə çayın yanında qurudulmuş meyvə və qoz-fındıq və evdə hazırlanan müxtəlif mürəbbələr təklif olunur. Əslində, Azərbaycanda bir məşhur zarafat var ki, deyilənə görə sadəcə şəkər əlavə etməklə hər şeydən mürəbbə hazırlamaq olar. Meyvə və tərəvəzlər, gənc azərbaycanlı fermer, Azərbaycanın şimal-qərbindəki Samux rayonunda yaşayan Cəlal Ələkbərov üçün də xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Cəlalın ailəsi uzun illərdir ki, ənənəvi istehsal üsullarına etibar edir. Bir gənc fermer olaraq Cəlal işlərini yaxşılaşdırmaq üçün ənənəvi üsulla yanaşı mütəmadi olaraq yeni texnika və texnologiyalarla öz işində yeniliklər etməyə çalışır. Tərəvəz bitkiləri əsasən açıq sahələrdə istehsal olunsa da, Cəlal və onun kimi gənc fermerlər əkini qorumaq üçün daha çox istixanalardan istifadə edirlər. İstixanalar açıq sahəyə nisbətən daha yaxşı məhsul istehsalına şərait yaradır və nəticədə daha yüksək məhsuldarlığa, keyfiyyətli məhsula və resursların daha yaxşı istifadəsinə səbəb olur. Son 10 ildə Cəlal təsərrüfatını genişləndirməyə nail olan fermerlərdən biridir, o istixanalarda pomidor və çiyələk təsərrüfatı yaradıb. "Məhsul yetişdirməklə zərərvericilərə qarşı mübarizə üsullarına dair yeni təcrübələr qazandım. Bu qazanclar sayəsində təsərrüfatımın gəlir gətirməsi üzrə artım əldə etdim "deyən Cəlal, indi BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı-nın sahələrdə məlumatlandırıcı təlimlərindən əldə etdiyi bir çox məlumatları digər fermerlərlə paylaşdığını qeyd etdi. “Heç kəs kənarda qalmadı, xüsusilə son pandemiya dövründə biz-birimizi dəstəklədik. " Təhminə xanımi və dünyadakı bütün fermerlərlərdə olduğu kimi, COVID-19 pandemiyası Cəlal üçün bir çox çətinliklər yaratdı. Sərt karantin tədbirləri işçi qüvvəsində ciddi çatışmazlıqlar yaratdı. Gəlirlərin azalması, istehlakın azalması və meyvə -tərəvəzin bazar qiymətlərinin aşağı düşməsinə səbəb oldu. Bazara çıxışı məhdudlaşdırılması da satışlara yetərincə təsir etdi. "Pandemiya dövründə, xüsusən də həkimlər sağlam qidalanmağı və gündəlik menyuya meyvə-tərəvəzləri daxil etməyi tövsiyə etdikdə qida təhlükəsizliyimiz xüsusi əhəmiyyət kəsb etməyə başladı. Biz, fermerlər olaraq, COVID-19-a qarşı mübarizə aparan bir alay kimiydik və düşünürəm ki, biz bu müharibədə artıq qalibik " Cəlal öz sözlərində bildirdi. Zaqatala rayonunda yaşayan İsa Əliyev, evdə hazırladığı çiyələk, armud, albalı həmçinin gül ləçəklərindən çıxarılan mürəbbələr üzrə ixtisaslaşan digər bir uğurlu meyvə istehsalçısıdır. Onun dediyinə görə insanların ən çox aldığı mürəbbə isə yaşıl qozdan hazırlanan mürəbbədir. Bir qoz qabığının kiçik bir beyinə bənzəməsi təsadüfi ola bilər, amma araşdırmalar da sübut edir ki, həqiqətən də qoz meyvəsi zehniniz üçün faydalı bir məhsuldur. Qoz insan orqanizmini sağlam yağlar, liflər, vitaminlər və minerallarla təmin edir, bu məhsulu Azərbaycanda bir çox təamlarda istifadə edirlərlər, İsanın hazırladığı mürəbbələr də onlar arasında ən çox seçilənlərdən biridir. "Bu fəaliyyət bizim əsas gəlir mənbəyimizdir. Baxmayaraq ki, sahə yetərincə gəlirlidir, ancaq eyni zamanda da bir məhsulun satışa hazır olma zaman aralığı olaraq çox vaxt tələb edir, çətin bir prosesdir və 15 günə qədər davam edir." İsa öz sözlərində bildirib. Qoz mürəbbəsini hazırlamaq üçün məhsulu, qozun içərisi bərkimədən və içərisi hələ də açıq yaşıl rəngdə və asanlıqla kəsiləbilən olan halda yığılmalıdır. Soyulmuş qoz 10 gün ərzində əhəngli suda davamlı olaraq isladılır və yetişməmiş qozun acı dadının getməsi üçün tez-tez yuyulur. Sonra qoz şəkərlə birgə dörd dəfə bişirilir, qazana mixək və ya hil əlavə olunur. Yaşıl qoz -fındıq tünd qəhvəyi rəngə çevrilir və zəngin bir ağcaqayın yarpağına və ya xurma dadına malik olur. "Pandemiya zamanı istehlakçıların alıcılıq qabiliyyəti aşağı düşdükcə istehsalı təxminən beş dəfə azaltmaq məcburiyyətində qaldıq, amma mübarizəyə davam etdik. Azərbaycanda çay ənənəvi olaraq mürəbbə ilə verilir, buna görə məhsullarımıza yenidən tələbat olacağına inanırdıq." İsa öz sözlərində bildirir. Təcrübələrini təkmilləşdirmək və təsərrüfat sahələrini inkişaf etdirmək arzusu ilə Təhminə, Cəlal və İsa, BMT-ninin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO) ilə əlaqə quraraq ölkə daxilində müxtəlif fəaliyyətlərdə iştirak etdilər. FAO-nun həyata keçirdiyi və Avropa Birliyi maliyyələşdirdiyi bu layihə, xarici turistlər, qonaqlar üçün aqroturizm imkanları yaradır və fermerlərə məhsullarını qlobal miqyasda tanıtmaqda kömək edir. Azərbaycanda və dünya ölkələrində FAO, ailə biznesləri kimi fəaliyyət göstərən fermerlərə istehsallarını yaxşılaşdırmaq, bazara çıxış imkanlarını və onların qida təhlükəsizliyini təmin etmək üçün təlim və texniki biliklərlə təmin edir. Bütün qida məhsullarımızın hazırlanmasında həmişə onu istehsal edən, əkən, yığan, balıq tutan və ya çatdırılmasında iştirak edən həmişə bir kəs var. 16 Oktyabr Ümumdünya Qida Günü ərəfəsində, mövcud vəziyyətdən asılı olmayaraq, icmaları qida məhsulları ilə təmin etməyə davam edən bütün #QidaQəhrəmanları-na təşəkkür edirik. Sizində yaşadığınız cəmiyyətdə qida qəhrəmanı olmağınız üçün saysız-hesabsız yol var və buna elə indi başlamağınız üçün əla vaxtdır. Əməllərimiz bizim gələcəyimizdir.