Qulam İshaqzainin 2030-cu il Gündəliyinin icrasında Parlamentin rolu haqqında çıxışı

Baş nazirin müavini və Dayanıqlı İnkişaf üzrə Milli Əlaqələndirmə Şurasının sədri cənab Əli Əhmədov!

Parlamentin vitse-spikeri, cənab Ziyafət Əsgərov!

Hörmətli Parlament üzvləri!

Xanımlar və cənablar!

Birləşmiş Millətlər Təşkilatı adından 2030-cu il Gündəliyinin icrasında Parlamentin rolu haqqında danışmaq üçün burada olmaqdan məmnunluq hissi duyuram. Müzakirəni təşkil etdiyinə görə Dayanıqlı İnkişaf üzrə Milli Əlaqələndirmə Şurasına (DİMƏŞ) və bugünkü vacib tədbirə ev sahibliyi etdiyi üçün Milli Məclisə minnətdarlığımı bildirmək istərdim.

Fəaliyyətə başladığı qısa müddət ərzində DİMƏŞ DİM gündəliyinin Azərbaycanda təşviqi və milliləşdirilməsi istiqamətində nəzərəçarpacaq nailiyyətlər əldə edib. DİMƏŞ yarandığı vaxtdan bəri, hökumət, vətəndaş cəmiyyəti və elmi icma ilə bir sıra məsləhətləşmələr aparıb, hazırda isə parlamentlə müzakirələr aparır. Bundan əlavə, şura bu il Nyu-York şəhərində özünün ilk Könüllü Milli Hesabatını (KMH) Yüksək Səviyyəli Siyasi Foruma təqdim edib və DİM üzrə hədəf və göstəricilərin prioritetləşdirilməsi və milliləşdirilməsi istiqamətində BMT-nin qurumları ilə sıx əməkdaşlıq edib. BMT DİM-lərin Azərbaycanda təşviqi istiqamətindəki səylərində DİMƏŞ ilə yaxından tərəfdaşlıq etməkdən böyük fərəh hissi duyur.

Azərbaycanda dayanıqlı inkişaf məqsədlərinə nail olmaq üçün yüksək səviyyəli siyasi qətiyyətlə yanaşı, həm də bütün dövlət qurumlarının, o cümlədən parlamentin fəal iştirakına şahidlik edirik. Bu ilin sentyabr ayında parlament Birləşmiş Millətlər Təşkilatının bir neçə qurumunun və Avronestin tərəfdaşlığı ilə müvafiq olaraq rifah və gender bərabərliyi ilə bağlı 3-cü və 5-ci DİM-lər üzrə birinci konfransı keçirib.

Biz Azərbaycanın Milli Məclisi ilə tərəfdaşlığımızı yüksək qiymətləndiririk və öz fəaliyyətinə DİM-ləri daxil etməsi üçün ehtiyacı olan istənilən dəstəyi göstərməyə hazırıq. Bu il DİMƏŞ-in Katibliyinin yardımı ilə BMTİP parlament üzvləri üçün özünüqiymətləndirmə üzrə alətlər dəstini Azərbaycan dilinə tərcümə edib. Parlamentlərarası İttifaq və BMTİP tərəfindən hazırlanmış bu alətlər dəsti parlamentlərin DİM-lərin icrasına nə dərəcədə hazır olduqlarını qiymətləndirmələri üçün çərçivə rolunu oynayır. Bundan əlavə, parlamenti BMTİP, İslam İnkişaf Bankı və Parlamentarilərin Korrupsiya Əleyhinə Qlobal Təşkilatı tərəfindən hazırlanmış “Parlamentlər üçün əyani vəsait”dən tam yararlanmağa çağırıram.

Xanımlar və cənablar!

2030-cu il gündəliyi hazırlanarkən bir çox rəylər, o cümlədən parlament üzvlərinin rəyləri nəzərə alınıb və bu rəylər DİM-lərin işlənib hazırlanmasında yardımçı olub. Bu səbəbdən bütün dünyada Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə nail olmaq istiqamətində  digər dövlət qurumları ilə yanaşı parlamentlərə də önəmli rol həvalə edilib.

Parlamentlər DİM-lərin milliləşdirilməsi, icrası və monitorinqində vacib rol oynayır. Parlament üzvləri xalqa yaxındır və DİM-lərin təbliğatçıları, təşviqatçıları və birbaşa “elçiləri” kimi çıxış edə bilərlər. Onları seçənləri təmsil etməklə və əlaqə üçün platforma təqdim etməklə, parlamentlər vətəndaş cəmiyyəti ilə DİM-lərlə bağlı davamlı dialoq təmin edə bilərlər.

Parlamentlər dəyişikliklərə təkan verən güclü qüvvədir. Onlar DİM-ləri milli qanunlara inteqrə etməklə, onların icrasına nəzarət etməklə və hökumətin DİM-lər üzrə dövlət səviyyəsində irəliləyişə nail olunmasına görə xalq qarşısında cavabdehlik daşımasını təmin etməklə bu dəyişikliyə təkan verirlər.

Parlamentlər milli inkişaf baxışının formalaşdırılması prosesinin hərtərəfli və kollektiv olmasını təmin edə bilərlər. Parlament, həmçinin, 2015-ci ildən sonrakı dövr üzrə məqsədlərə nail olunması üçün müvafiq maliyyə resurslarının ayrılmasını və dayanıqlı inkişaf prioritetlərinin dövlət və yerli büdcələrdə əks olunmasını təmin edə bilər.

Bütün dünyada, parlamentlər DİM-lərin icrası ilə bağlı əhəmiyyətli tədbirlər görüblər. İcazənizlə bir neçə misal göstərim:

1. Qazaxıstan Parlamenti öz fəaliyyətlərində DİM-lərin təşviqini öz üzərinə götürdüyünü bildirən bəyanat qəbul edib.
2. Pakistan Milli Məclisi DİM-lərlə bağlı müzakirələrin təşviq edilməsi, parlament üzvlərinin bu məsələlərə cəlb edilməsi və maarifləndirilməsi üçün DİM üzrə İşçi Qrupu yaradıb.
3. Trinidad və Tobaqoda parlament Ətraf Mühit və Dayanıqlı İnkişaf üzrə yeni Birgə Xüsusi Komitə yaradıb.

Biz Milli Məclisi də eyni şəkildə DİM-ləri tam qəbul etdiyini və onların Azərbaycanda təşviqinə hazır olduğunu nümayiş etdirmək üçün bəyanat qəbul etməyə çağırırıq.

Biz DİM-lərə nail olmağa kömək edəcək konkret qanunvericilik aktları ilə bağlı Milli Məclislə həyata keçirməkdə olduğumuz əməkdaşlığı təqdir edirik. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı hazırda Parlament tərəfindən baxılmaqda olan bir neçə vacib qanunvericilik aktlarına yenidən baxılması, dəyişiklik edilməsi və qəbul edilməsi üçün 2018-ci ildə parlamentlə birgə çalışmağı səbirsizliklə gözləyir. İcazənizlə onlardan bir necəsinin adını çəkim:

• Xüsusilə qadınlar və uşaqlar arasında anemiyanın azaldılması üçün vacib olan unun icbari zənginləşdirilməsi haqqında qanun layihəsi.

• Hamı üçün keyfiyyətli təhsilə dair DİM məqsədlərinə nail olmağa imkan verən mühitin yaradılması üçün inklüziv təhsil haqqında hazırkı qanunvericiliyə yenidən baxılması.

• Əlilliyi olan şəxslərin hüquqları haqqında yeni qanunun qəbul edilməsi bu sahədə islahatları sürətləndirməyə yardım edəcəyi üçün vacibdir.

• Hazırkı qanunvericiliyi qabaqcıl beynəlxalq təcrübəyə uyğunlaşdıracaq yenidən baxılmış gənclər siyasəti haqqında qanunun qəbul edilməsi.

Bir daha sizi əmin edirəm ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilatı 2030-cu il Gündəliyinin icrasında Azərbaycana, o cümlədən Hökumətə, Parlamentə və xalqa yardım etməyə hazırdır və inanıram ki, bu gün olduğu kimi, mütəmadi müzakirələr və fikir mübadiləsi bu prosesə müsbət təsir göstərəcək.