BMT75: Arzuladığımız Gələcək, Görmək İstədiyimiz BMT

2020-ci ilin yanvarında Birləşmiş Millətlər Təşkilatı öz 75 illiyini (UN75) qeyd etmək üçün qlobal məsləhətləşmələrə başlayıb. Beynəlxalq əməkdaşlıq və xüsusən də BMT-dən olan gözləntiləri başa düşmək üçün BMT-nin bu günə qədər apardığı ən geniş miqyaslı təşəbbüs çərçivəsində keçirilən sorğu və dialoqlar vasitəsilə ilə dünya əhalisinin gələcəyə olan ümid və qorxularına dair fikirlər toplanıb. Bu, eyni zamanda COVID-19 pandemiyasından sonra bərpa proseslərinə başlamaq üçün prioritetlərə dair ən böyük sorğu idi.

21 sentyabr 2020-ci il tarixinədək sorğuda bütün ölkələri və əhali təbəqələrini təmsil edən bir milyondan çox insan iştirak edib. Onların cavabları, dünya əhalisinin bu çətin dövrdə istəklərinə dair müfəssəl biliklər təmin edib. Nəticələr, bu gün BMT Baş Assambleyasının 75 illiyi münasibətilə “Arzuladığımız gələcək, görmək istədiyimiz BMT” şuarı altında keçirilən rəsmi mərasımlə eyni gündə təqdim olunub. Sorğunun əsas nəticələri aşağıdakılardır:

Fəaliyyət prioritetləri

• Müxtəlif bölgələr, yaş və sosial qrupları təmsil edən respondentlər gələcək üçün prioritetlər mövzusunda vahid mövqe numayiş etdiriblər.
• COVID-19 böhranı şəraitində əksər respondentlər üçün ən təcili prioritet səhiyyə, təmiz su, kanalizasiya və təhsil kimi əsas xidmətlərə çıxışın yaxşılaşdırılmasıdır. Bundan əlavə, əsas prioritet kimi beynəlxalq həmrəyliyin daha da genişləndirilməsi və pandemiyanın təsirindən ən çox əziyyət çəkənlərə dəstəyin artırılmasıdır. Buraya bərabərsizliklərlə mübarizə və daha inklüziv iqtisadiyyatın yenidən qurulması daxildir.
• Gələcəyə baxdıqda, ciddi narahatlıq doğuran məsələ iqlim dəyişikliyi və təbii mühitin məhv edilməsidir. Digər prioritetlər sırasında həmçinin insan hüquqlarına daha çox hörmətin təmin edilməsi, münaqişələrin həlli, yoxsulluqla mübarizə və korrupsiyanın azaldılması qeyd olunub.

BMT haqqında təsəvvürlər

• Respondentlərin 87%-dən çoxu bugünkü problemlərlə mübarizə aparmaq üçün qlobal əməkdaşlığın vacib olduğunu və pandemiyanın beynəlxalq əməkdaşlığı daha da aktuallaşdırdığını düşünür.
• Hər 10 respondentdən altısı təşkilatın yaradılmasından keçən 75 illik dövr ərzində BMT-nin dünyanı daha yaxşı vəziyyətə gətirdiyinə inanır. Gələcəyə nəzər yetirdikdə, respondentlərin 74%-i problemlərin həllində BMT-nin rolunu “mühüm” hesab edir.
• Bununla belə, respondentlər, BMT-nin dəyişməsini və yenilənməsini istəyirlər: 21-ci əsrə uyğun şəkildə müxtəlifliyi əhatə etmək üçün daha inklüziv, habelə daha şəffaf, məsuliyyətli və təsirli təşkilat görmək istəklərini ifadə etmişdirlər.

Bu yubiley ili ərzində qlobal müzakirələrə başladıq. Əldə etdiyimiz nəticələr heyrətedicidir. İnsanlar ortaya geniş düşüncə qoyur - eyni zamanda beynəlxalq əməkdaşlıq və qlobal həmrəylik üçün ciddi istək ifadə edirlər. Vəzifəmiz - bu istəklərə cavab vermək və hədəfləri reallaşdırmaqdır. 75 illik yubiley ilində dövrümüzün 1945-ci ilini yaşayırıq. Onunla üz-üzə gəlməyə hazır olmalıyıq. Qarşılaşdığımız fövqəladə vəziyyəti aşmaq, dünyanı yenidən hərəkətə gətirmək və sürətləndirmək və çiçəklənmək istiqamətinə yönəltmək, habelə Əsasnaməmizin baxışını dəstəkləməyimiz üçün əvvəlkindən daha möhkəm birlik nümayiş etdirməliyik,” Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş katibi António Guterreş bildirib.

Hesabatın tam mətni və mətbuat üçün əlavə mənbələr: https://www.un.org/un75/presskit

Müzakirələr qatılın: www.un75.online

Tarixi arayış

• 2020-ci ilin yanvarında BMT-nin baş katibi 75 illik yubileyi təntənəli mərasim kimi deyil, UN75 təşəbbüsü formatında qeyd etməyə dəvət edib. Əsas məqsəd mövcud qlobal çağırışlar və arzuladığımız gələcəklə üzləşdiyimiz tendensiyalar davam edəcəyi təqdirdə hara getdiyimiz arasındakı uçurum barədə dünyanın ən böyük müzakirə platformasının yaradılması idi.

• Baş katib, UN75 təşəbbüsünü BMT-nin xidmət etdiyi insanları dinləməsi və inkişaf etmiş qlobal əməkdaşlıq üçün prioritetlərini və təkliflərini müəyyənləşdirməsi üçün fürsət kimi dəyərləndirirdi. UN75 təşəbbüsü, dünya əhalisinin gələcəyə olan ümid və qorxularını daha yaxşı başa düşmək, dünyanın hər güşəsindən olan insanları istədikləri gələcəyi təsəvvür etmək və bunun necə gerçəkləşdiriləcəyinə dair fikirlər irəli sürmək, o cümlədən hamı üçün daha yaxşı və dayanıqlı dünya qurmaq üçün arzuları səsləndirmək məqsədi daşıyan dəvət idi.

• Rəsmi və qeyri-rəsmi sorğular və dünya üzrə aparılan dialoqlar vasitəsi ilə bu təşəbbüs qlobal narahatlıqları qiymətləndirmək və hansı növ qlobal əməkdaşlığın tələb olunduğuna dair dünyagörüşlərini toplamaq məqsədi daşıyırdı. Eyni zamanda, qlobal problemləri həll etməkdə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının kömək edə biləcəyi rolu yenidən təsəvvür etmək üçün imkan yaratmışdır.

• Pandemiya nəticəsində dünyanın bir çox yerində üzbəüz görüşlərə qadağaların qoyulması səbəbindən sözügedən təşəbbüs insanlarla onlayn təmasa çıxmaq, o cümlədən bir dəqiqəlik anket və sosial media vasitəsilə dialoqları mümkün qədər onlayn formata keçirmək üçün müvafiq səylərini artırmış və genişləndirib. Bundan əlavə, internet bağlantısı olmayan təbəqələrə çıxış əldə etmək üçün daha çox səy və resurs cəlb edərək yerlərdəki BMT ofisləri və digər tərəfdaşlarla əməkdaşlıq nəticəsində cavablar telefon və SMS üzərindən toplanıb.

• Pandemiyadan sonra daha uğurlu bərpa proseslərini təşkil etməyə dair suallar əlavə etməklə BMT, COVID-dən sonra əhəmiyyətli olan prioritetlərlə əlaqədar bu günə qədər ən böyük və ən müfəssəl qlobal sorğu keçirməyə müvəffəq olub.

• Nəticə etibarı ilə BMT-nin bütün Üzv və Müşahidəçi Dövlətlərini təmsil edən 1 milyondan çox insan bir dəqiqəlik sorğuda iştirak edib və dünyanın 82 ölkəsində 1000-dən çox dialoq formatında müzakirələr aparılıb. Bundan əlavə, 50 ölkədə 50,000 nəfər Edelman və Pyü (Edelman and Pew) Araşdırma Mərkəzinin müstəqil səsverməsinə qatılıb, 70 ölkədə sosial və ənənəvi medianın süni intellekt təhlili aparılmış, habelə bütün bölgələrdə elmi və siyasət araşdırmalar xəritələnməsi təşkil edilib.

• Ümumiyyətlə, UN75 təşəbbüsü BMT tərəfindən qlobal səviyyədə real vəziyyətin öyrənilməsini həyata keçirmək, prioritetlərə və qlobal problemlərin həlli yollarına dair “insanların” öz fikir və təkliflərini eşitmək, habelə arzuladıqları gələcək və görmək istədikləri BMT-yə dair unikal təsəvvürlərini təqdim etmək üçün ən iddialı səyləri təmsil edir.

Əlavə məlumat və / və ya bir müsahibə üçün müraciət etmək məqsədilə Liza Laskaridis ilə əlaqə saxlayın (lisa.laskaridis@un.org)