BMT-nin Azərbaycandakı rezident əlaqələndiricisi Vladanka Andreevanın "Su ehtiyatlarının davamlı idarə edilməsində tərəfdaşlığın və fəaliyyətin təşviq edilməsi” mövzusunda beynəlxalq konfransda çıxışı

Zati-aliləri, hörmətli nazirlər

Hörmətli tərəfdaşlar, həmkarlar və dostlar, 

• Bu gün sizinlə birgə su ehtiyatlarının dayanıqlı idarə olunması üçün tərəfdaşlıqlar və fəaliyyətlərin inkişafına dair vacib konfransda iştirakdan məmnunluq duyuram.
• Bu ilin əvvəlində BMT-nin Baş Katibi Beynəlxalq Su Günü ilə bağlı mesajında israf, çirklənmə və iqlim dəyişikliyi səbəbindən su ehtiyatlarına artan qlobal tələbatla bağlı ciddi narahatlığını bildirib.
• Quraqlıq və istilik dalğalarının intensivliyi və başvermə tezliyi artır. Dəniz səviyyəsinin artması duzlu suyun sahildə su təbəqələrinə daxil olmasına aparır. Qrunt suları tükənir.
• Dünyada hər üç nəfərdən biri – 2,2 milyard insan – təhlükəsiz içməli suyuna çıxışdan məhrumdur. O cümlədən, 884 milyon insan ümumiyyətlə içməli su xidmətlərindən  yararlana bilmir.
• Təqribən 4,2 milyard insanın kanalizasiyaya çıxışı yoxdur və təxminən üç milyard insan əllərini yumaq üçün təmizləyici vasitələrdən istifadə edə bilmir.
• Baş Katib bütün su mənbələrinin daha yaxşı idarə olunmasını təmin etmək üçün hər kəsi- bütün sahələr və sərhədlər boyu birlikdə işləməyə çağırıb.
• İki həftə əvvəl Tacikistanın paytaxtı Düşənbə şəhərində 2018-1028-ci illərdə dayanıqlı inkişaf üçün su üzrə beynəlxalq fəaliyyət onilliyi ilə bağlı ikinci yüksək səviyyəli konfrans keçirilib.
• Ölkə nümayəndələri, beynəlxalq təşkilatlar və digər tərəfdaşlar 2030-cu il Gündəliyinin bir hissəsi kimi su üçün DİM-lərin həyata keçirilməsində öhdəliklərini bir daha təsdiq ediblər.
• Bununla da onlar suyun istənilən iqtisadi və ekoloji cəhətdən dayanıqlı, davamlı, bərabər, dinc və inklüziv gələcəkdə mühüm rolunu vurğulayıblar.
• Su fəaliyyəti onilliyinin məqsədlərinə çatmaq arzularını xatırlayaraq, konfrans iştirakçıları dörd xüsusi məqsədə dair öhdəlik götürüblər:

1. Xüsusilə də kənd yerlərində, məktəblərdə və səhiyyə müəssisələrində hər kəsə təhlükəsiz və əlçatan içməli suya və kanalizasiya xidmətlərinə, o cümlədən gigiyenaya universal və ədalətli çıxışı təmin etmək.
2. Sahələrarası şəffaf əməkdaşlığı, habelə ekoloji cəhətdən dayanıqlı və iqlimə davamlı infrastruktura, məlumatlara, təhsilə, təlimə, tədqiqata və innovasiyaya sərmayələrin təşviqi ilə transformativ su siyasətlərini inkişaf etdirmək.
3. Su, ətraf mühit, iqlim dəyişikliyi və fəlakət riskinin azaldılması arasında əlaqələri araşdırmaq və inkişaf etdirmək.
4. Sektorlar arasında su ilə bağlı fəaliyyətlər üzrə əməkdaşlığı gücləndirmək.

***

Xanımlar və cənablar,

• Azərbaycanda iqlim dəyişikliyinin mənfi təsirlərinə görə, su çatışmazlığı artan təhlükəyə çevrilib.
•  Azərbaycanda istifadə olunan su mənbələrinin təxminən 70 faizinin başqa ölkələrdə olması bu məsələni daha da çətinləşdirir.
• Suyun azlığı iqtisadi inkişafa, kənd təsərrüfatı istehsalına, yaşayışa təsir edir və su ehtiyatlarının effektiv idarəsini tələb edir.
• Bu problemi həll etmək üçün bütün maraqlı tərəflər arasında suyun idarə olunması üzrə əməkdaşlığı daha da gücləndirmək lazımdır.
• FAO-nun son tədqiqatları göstərir ki, iqlim dəyişikliyi ilə bağlı dəyişikliklərin su qanunvericiliyində nəzərə alınması vacibdir. Misal üçün, bu tədqiqatlar hazırda ciddi su itkilərinə səbəb olan köhnəlmiş suvarma texnologiyalarından istifadəni dayandırmaq üçün fermerlərə köməklik göstərilməsinin vacibliyini vurğulayır.
• UNICEF-in apardığı təhlillər isə iqlim dəyişikliyinə görə ev təsərrüfatları və fermerlərin üzləşdiyi su çatışmazlığının uşaqlar və ailələrə mənfi təsirlərini üzə çıxarıb. Bu hesabat yüksək yoxsulluq riski daşıyan su çatışmazlığı təhlükəsini aradan qaldırmaq üçün strategiyaların hazırlanmasına çağırır.
• Ötən illər ərzində BMT ailəsi Azərbaycan hökuməti, beynəlxalq və milli tərəfdaşlarımızla yaxın əməkdaşlıq edərək, ölkəyə hamı üçün təmiz su və kanalizasiyanın təmin edilməsi üzrə DİM-in su hədəflərinə nail olmaqda köməklik göstərir.
• Məsələn, BMTİP Kür çayı hövzəsinə dair proqramın həyata keçirilməsinə kömək edib. Bu proqram sərhədlərarası yeraltı və yerüstü suların idarə edilməsini gücləndirmək və uyğunlaşdırmaq üçün Azərbaycan və Gürcüstanda inteqrasiya edilmiş su ehtiyatlarının idarəetməsinə dair milli planların icrasını dəstəkləyib.
• BMT-nin Avropa İqtisadi Komissiyası (UNECE) Azərbaycanın Milli Su Strategiyasının hazırlanmasına və UNECE-ÜST Avropanın Su və Sağlamlıq Protokolu çərçivəsində milli hədəflərin qəbuluna kömək edib.

***

Əziz həmkarlar

•  Bugünkü tədbir Su Konvensiyasının 30 illik yubileyi ilə əlaqədar Estoniyanın paytaxtı Tallin şəhərində sabah keçiriləcək iclasdan öncə və dayanıqlı inkişaf üçün su ilə bağlı tədbirləri gücləndirmək yolunda həlledici fürsət yaradacaq BMT-nin Su Konfransı ərəfəsində baş tutur.
• Su problemləri ilə bağlı gələcək problemlərə dair cavab tədbirlərimizdə tərəfdaşlıqlar əsas rol oynamağa davam edəcək. Ümid edirəm ki, bu beynəlxalq forum əməkdaşlığın gücləndirilməsinə kömək edəcək.
• Sonda, fürsətdən istifadə edərək, BMT ailəsinin gücləndirilmiş dayanıqlı su idarəçiliyi yolu da daxil olmaqla, insanlar və planet üçün daha yaxşı gələcəyi təmin etmək məqsədilə Azərbaycanın səylərini bundan sonra da dəstəkləyəcəyini vurğulamaq istəyirəm.

Diqqətiniz üçün təşəkkür edirəm!