BMT-nin Rezident Əlaqələndiricisi Qulam İsakzainin “İkinci Qarabağ müharibəsi və minalar” mövzusunda keçirilən veb-seminarda çıxışı

Səfir Şəfiyevə bu dərəcədə əhəmiyyətli veb seminarı təşkil və məni dəvət etdiyinə görə təşəkkür edirəm.

Əfqanıstanda müharibə dəhşətini yaşamağım və minaların əhaliyə dəhşətli təsirinin şahidi olmağım səbəbindən, seminar mövzusunun Azərbaycan üçün hazırda nə dərəcədə əhəmiyyətli olduğunu başa düşə bilərəm.

Şübhəsiz, məcburi köçkünlərin qayıtması təhlükəsiz və yaşayış üçün uyğun şəraitinin yaradılmasından çox asılıdır.

Hal-hazırda həmin ərazilərdə mina və partlamamış hərbi sursatların olması bərpa prosesinə ciddi maneə yaradır.

Bundan əlavə, infrastrukturun yenidən qurulması və məcburi köçkünlərin yaşayışı üçün əsas mənbələrindən biri olan kənd təsərrüfatı və heyvandarlıq kimi fəaliyyətlərinin canlandırılması da daxil olmaqla, münaqişənin təsirinə məruz qalmış ərazilərin bərpası və yenidən qurulması üçün təhlükəsiz mühitin bərqərar olmasına ehtiyac var.

Azərbaycan Hökuməti tərəfindən minalardan təmizləmə əməliyyatının prioritet kimi seçməsindən məmnunuq və bu istiqamətdə BMT və digər beynəlxalq təşkilatlar da dəstək göstərməkdədir.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatı 1999-cu ildə ANAMA-nın yaradılmasında həlledici rol oynamış və o vaxtdan etibarən birinci Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin təsirinə məruz qalmış ərazilərdə minalardan təmizləmə fəaliyyətinə dəstək göstərmişdir.

ANAMA tərəfindən əvvəlki illərdə minatəmizləmə əməliyyatlarının aparılmasına baxmayaraq, son qarşıdurmadan sonra və ərazilərin geri qaytarılması nəticəsində təşkilatın öhdəsinə düşən vəzifələr hədsiz dərəcədə artmış və ANAMA-nın potensialının gücləndirilməsinə, avadanlıqlarının müəsirləşdirilməsinə və işinə dəstək olmaq məqsədilə ən son texnologiya və biliklərlə təchiz olunmasına olan ehtiyacı böyümüşdür.

Məhz bu səbəbdən münaqişədən dərhal sonra BMT-nin İnkişaf Proqramı və BMT-nin Minalardan Təmizləmə Qurumu (UNMAS) tərəfindən son münaqişənin təsirinə məruz qalmış bölgələrdəki minaların və partlamamış sürsatların yayılması ilə tanış olmaq üçün qiymətləndirmə missiyası həyata keçirilmişdir.

BMT sistemi, mütəxəssislərin cəlb olunması ilə texniki təcrübə, resurs səfərbərliyi və əlaqələndirmə dəstəyi təmin edərək Hökümət və strukturu yenilənmiş qurumla əlaqələrini davam etdirəcəkdir.

Qiymətləndirmə missiyası ANAMA-nın potensialının artırılması və gücləndirilməsi üçün siyasət tövsiyələri daxil olmaqla bir sıra təcili tədbirlərin görülməsinə çağırmışdır.

UNMAS missiya üzvləri ən qısa zamanda, baharın fəslindən əvvəl müasir tədqiqat metodları və texnologiyasından istifadə edərək təsirə məruz qalmış bütün ərazilərdə mina/PHS çirklənməsinin quru və havadan qiymətləndirilməsini tövsiyə etmişdirlər.

Bu kimi tədbirlər Hökumətə ərazilərin və torpaqların minalardan təmizlənməsi fəaliyyətlərini və təmizlənmiş ərazilərin mülki istifadəyə mərhələli verilməsini  prioritet şəkildə həyata keçirməyə imkan açacaq.

Öz kəndlərinə və şəhərlərinə qayıtmaq üçün hövsələzi olan məcburi köçkünləri və bərpa işləri ilə məşğul olanları hədəfa alan mina riskinə dair təhsil və ictimaiyyətin məlumatlandırılması tədbirləri son dərəcə vacibdir.

Əhalini nəzarətsiz və icazəsiz qayıdışdan çəkindirmək və gələcəkdə minaya düşmək riskinin qarşısını almaq da mühüm vəzifələrdən biridir.

Bundan əlavə, bu sahədə UNICEF, UNDP, UNMAS hal-hazırda hökumət ilə birlikdə daha geniş əhaliyə mina riski və maarifləndirmə məlumatlarını artırmaq və artırmaq üçün işləyir.

Bundan əlavə, daha geniş əhali arasında mina riskinə dair məlumatlılığı və maarifləndirməni artırmaq məqsədilə UNICEF, BMTİP, UNMAS hal-hazırda Hökumət ilə yaxından əməkdaşlıq edir.

Bu fəaliyyətləri dəstəkləmək üçün BMTİP Böhranlarla Mübarizə və BMT-nin Mərkəzi Təcili Yardım Fondu minaları və partlamamış hərbi sursatları təmizləmək fəaliyyəti çərçivəsində təcili müdaxilə qruplarını hazırlamaq, təchiz etmək və yerləşdirmək məqsədilə ANAMA-ya 1 milyon ABŞ dollarından çox vəsait ayırmışdır.

Uğurlu mina təmizlənməsi həm də məlumat və statistikanın mövcudluğundan və əlçatımlığından asılıdır.

Bu baxımdan, Ermənistan və Azərbaycan arasındakı əməkdaşlıq minaların təmizlənməsi prosesinin sürətləndirilməsinə kömək edəcək və iki ölkə arasında sülhün yaradılmasında müsbət başlanğıc rolunu oynayacaqdır.

Onu da vurğulayım ki, BMT minalarla əlaqəli məlumat və statistikanın paylaşılmasını asanlaşdırmaq üçün Ermənistan da daxil olmaqla işçi səviyyədə bütün müvaqfiq tərəflərlə müzakirələr aparmışdır.

Biz minalarla çirklənmiş ərazilərin xəritələrinin verilməsi də daxil olmaqla, müvafiq etibar yaratma tədbirlərini inkişaf etdirmək üçün əməkdaşlığın tərəfdarıyıq.

Sonda, hazırda geniş miqyaslı hərbi əməliyyatların sona çatdığını nəzərə alaraq bir daha xatırlatmaq istərdim ki, biz həm Azərbaycan, həm də Ermənistanı “Piyadalar Əleyhinə Minaların istifadəsi, ehtiyatının toplanması, istehsalı və ötürülməsinin qadağan edilməsi və onların məhv olunması” haqqında Ottava Konvensiyasına qoşulmağa çağırırıq.