Peşə təhsilində gənclər: bir əldə beş bacarıq

18 yaşlı Özcan İbrahimov — istedadlı dərzi, müəllimlərin köməkçisi, sevdiyi ixtisasından pul qazanan bir gənc, öz zəhməti sayəsində püxtələşmiş yazıçı və hazırda isə uğurlu məzun. Bir-birindən fərqli olan bu bacarıqlara Özcan necə yiyələndi? Gəlin, ötən bir ilə nəzər salaq və Özcanın çoxsaylı həyat rollarının öhdəsindən necə gəldiyi ilə tanış olaq.

Sənaye və Texnologiyalar üzrə Gəncə Dövlət Peşə Təhsil Mərkəzində təhsil alan Özcan həm də inklüziv kurslarda dərslərin keçirilməsində müəllimlərə yaxından kömək edir, üstəlik, dərsdən sonra çalışır.

Özcan, orta məktəbin 9-cu sinfini tamamladıqdan sonra peşə təhsilinə müraciət edib və dərzi ixtisasi üzrə üçillik təhsili tamamlayıb. “Deyə bilərəm ki, mən bu sənəti yox, sənət məni seçdi. Əslində mən aşpaz ixtisası üçün peşəyə gəlmişdim, lakin dərzi ixtisasına qəbul oldum. Heç peşman deyiləm, əksinə yaxşı da oldu. Hazırda şəhərin nüfuzlu geyim yerlərindən birində “biçimçi” kimi çalışıram”.

Qeyd edək ki, sözügedən bu peşə təhsil mərkəzi Avropa İttifaqının tam maliyyələşdirdiyi və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnkişaf Proqramının (BMTİP) Peşə Təhsili üzrə Dövlət Agentliyi (PTDA) ilə birgə həyata keçirdiyi “Gələcək üçün peşə təhsili və təlimi” layihəsi çərçivəsində faydalanan peşə təhsil müəssisələrindəndir. Layihə Bakı, Cəlilabad, Gəncə və Şəkidə olmaqla 8 müxtəlif peşə təhsil müəssisəsi ilə çalışır. Məqsəd — ölkədə əmək bazarının tələblərinə uyğun tədrisin təşkilinə dəstək olmaq və bu istiqamətdə Azərbaycandakı peşə təhsil müəssisələrinin müasirləşdirilməsinə yardım etməkdir.

Özcan — həmin layihənin gətirdiyi yeni imkanlardan yararlanan yüzlərlə tələbədən sadəcə biridir və hazırkı ixtisasından xeyli məmnundur. “Bir azca gözümüzü açıb ətrafa baxsaq, görərik ki, neçə-neçə gənclərimiz hazırda onların sahib olduğu ən dəyərli şeyi — zamanı boşa sərf edirlər. Yaşıdlarıma öz şəxsi təcrübəmdən yola çıxaraq deyə bilərəm ki, hər kəs sevdiyi işi görməlidir. Bunun üçün çox gözəl təhsil müəssisəsi yaradılıb, bundan yaxşı anlamda istifadə etmək lazımdır.”

Təsadüfi deyil ki, ən müasir və beynəlxalq standartlara cavab verən dərzi emalatxanası da Avropa İttifaqının maliyyələşdirdiyi və BMTİP-nin PTDA ilə icra etdiyi peşə istiqamətli daha öncəki layihənin dəstəyi ilə 2019-cu ildə məhz bu təhsil mərkəzində yaradılmışdır.

Fəaliyyətlərin davamı olaraq isə hazırda icrası davam edən “Gələcək üçün peşə təhsili və təlimi” layihəsi tərəfindən tədris resurları yenilənmiş və bu sahə üzrə pedaqoji heyətə təlimlər təşkil edilmişdir. Dərzi peşəsinə olan artan tələb və marağın nəticəsidir ki, hazırda yüksək texniki peşə səviyyəsində bu istiqamətdə “moda-dizaynı” ixtisası üzrə təhsil almaq imkanı da mövcuddur. Həmçinin tələbələr layihənin yaratdığı karyera seçiminə dəstək xidmətlərindən istifadə edə bilirlər.

Gələcəyin dəyişən tələblərinə hazırlıqlı olmaq və yeni bacarıqları öyrənmək bu gün qlobal inkişaf gündəliyində əhəmiyyətli yer alır. Belə ki, Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinin 8-cisi layiqli əməyə, 10-cu isə bərabərsizliyin azaldılmasına diqqət yetirir. Bu məqsədlərə nail olunmasında təhsil və bacarıqların inkişafı xüsusi vurğulanır. Bu anlamda, peşə təhsili müxtəlif təlimlərə çıxışı artırmaqla gənclərin məşğulluq imkanlarının çoxalmasına kömək edir, təqdim etdiyi tədris forması ilə qısa müddətdə səriştəli peşəkarların yetişməsinə, ümumilikdə dayanıqlı iqtisadiyyata və daha yaxşı gələcəyə töhfə verə bilir.

Özcan layihənin təşkil etdiyi dərzi ixtisası üzrə qısamüddətli inklüziv kursdan məzun olmaqla yanaşı, yeni açılmış kurslara da qoşulur, lakin bu dəfə tələbə olaraq deyil. O, bu kursların təşkil olunmasına dəstək göstərməyə çalışır. “İnklüziv kurslarda müəllimlərimizə assistentlik edirəm”. Burada 8 nəfər sağlamlıq imkanları məhdud olan tələbə daxil olmaqla, toplamda 33 nəfər şəxs dərzi ixtisası üzrə təhsil alıb. Bu ixtisasdan əlavə, sözügedən təhsil müəssisəsində bərbər və komputer operatoru üzrə təşkil edilən kurslardan ümumilikdə, 90 nəfər faydalanıb. Qeyd olunmalıdır ki, Gəncədə 66 nəfər kursu müvəffəqiyyətlə başa vuran məzunlar içərisində 18 nəfər sağlamlıq imkanları məhdud olan şəxslər yer alır.

Avropa İttifaqının maliyyə dəstəyi ilə layihə çərçivəsində bu cür inklüziv peşə kursları yalnız Gəncədə deyil, paytaxt Bakıda da olmaqla toplam 3 peşə təhsil müəssisəsində 10 fərqli ixtisas üzrə təşkil edilib. Həmin istiqamətlərə komputer operatoru, sosial medianın idarəsi, SQL (proqramlaşdırma dili), floristika, dulusçuluq, vitraj, dərzi, bərbər, qənnadçı və aşpaz istiqamətləri aiddir. Kurslarda iştirak seçim əsasında aparılıb. Həmçinin bu kurslarda dərs deyəcək müəllimlər üçün inklüziv tədris üzrə bilik və bacarıqlarının artırılması məqsədilə öncədən hazırlıq proqramı həyata keçirilib. Müəllim, istehsalat təlimi ustası, köməkçi personal olmaqla ölkə üzrə 60 nəfər mütəxəssis xüsusi qayğıya ehtiyacı olan tələbələrə uyğun təhsil metodlarını təkmilləşdiriblər.

Nəticədə, 15 yaşdan başlayaraq 62 yaşa qədər müxtəlif qabiliyyətli şəxslərin iştirak etdiyi qısamüddətli kurslardan 94 nəfər sağlamlıq imkanları məhdud olan şəxs daxil olmaqla toplam 400 nəfər faydalanıb. Kurslardan qazandığı bacarıqlar sayəsində isə ümumilikdə, 46 nəfər yeni işə başlayıb. Uğurlu nəticələri və tələbatı nəzərə alaraq layihə növbəti inklüziv qrupun açılmasına dəstək olacaqdır.

İxtisasından fərəhlə bəhs etməyə davam edən Özcan işinə olan marağının səbəbini paylaşır: “Mən yeni tərz, yeni bir dizayn yaratmağı sevirəm, bu sənətin ən yaxşı cəhəti isə hər şeyin sizdən asılı olmağıdır, nə istəsiniz, yarada bilərsiniz” deyə vurğulayır. O, Azərbaycana qeyri-adi tərzlər, alternativ dizaynlar gətirmək və bunu insanlara təqdim etmək istədiyini bildirir: “Sizcə də gözəl bir şey deyilmi, sizin yaratdığınız libasları insanlar sevərək geyinir”.

“Gələcək planlarım bir az qarışıqdır, mən bir yandan da yazıçılıqla məşğulam. 2 cild roman yazmışam, gələcək planlarımda yazıçı olmaq da var, yeni dəsti-xətt və fərqli bir tərz yaradıb dərzi olmaq da var…İndi həm oxuyub, həm işləyirəm və pul da qazanıram (fəxrlə qeyd edir)”.

Əslində hər ikisinin təməlində yaratmaq həvəsi dayanır. Peşə təhsilini yaradıcı olanlar və olmaq istəyənlər, özünü ifadə etmək istəyənlər seçir. Özcan yeni şeylər yaratmaqla həm insanları, həm də özünü xoşbəxt etdiyi qənaətindədir.

İnsanları xoşbəxt etmək anlamında o başqa yollar da sınayıb. Belə ki, Özcan sağlamlıq imkanları məhdud tələbə yoldaşlarına yaxından dəstək olub, onları peşəyə gəlməyə və sahələrinə davam etməyə həvəsləndirib. Bunlardan biri də Əhməddir.

“Bizə xəbər gəldi ki, bu müəssisədə belə bir şərait var, biz də gəlib maraqlandıq. Düzü, əvvəl dərsə gəlmək istəmirdim, lakin sonra Özcan başda olmaqla kurs iştirakçıları məni dəstəklədi və buradakı mühiti gördükdən sonra xoşuma gəldi. Burada hamı bir-birinə kömək edir. Mən də 2 ay müddətində həftədə 3 dəfə olmaqla dərslərə qoşuldum” deyə Əhməd qeyd edir. “9-cu sinfi bitirdikdən sonra avtomobil çilingərliyi istiqamətində də 2 il peşə təhsili almışam, lakin tikişlə uşaq vaxtdan tanışam. Tikiş insanı sakitləşdirir, zövq alıram. Bir məqamı da deyim ki, bu emalatxanada verilən yeni avadanlıqlar da məni bu sahəyə, işə təşviq etdi. Burada hər şey müasir və təzədir”.

Hazırda 30 yaşı olan Əhmədin planı öz işini təkmilləşdirmək və dərzi olaraq xidmət göstərməkdir. “Çəkinməsinlər, ixtisasda daha çox qızın yaxud oğlanın olmasından asılı olmayaraq peşəyə gəlsinlər, xoşlarına gələcək” deyə sonda tövsiyəsini qeyd edir.

Özcanla eyni təhsil yolunu paylaşan Rəviyyə Əliyeva da 9-cu sinfi tamamladıqdan sonra eyniadlı peşə təhsil mərkəzinə qəbul olub, eləcə də burada keçirilən qısamüddətli kursları müvəffəqiyyətlə tamamlayıb. Builin uğurlu məzunları sırasında olan Rəviyyə bu ixtisasın ona yaxınları tərəfindən tövsiyə olunduğunu, lakin əvvəldən özünün də bu sahəyə marağınının olduğunu qeyd edir. “Xəyal gücümlə paltarlara dizayın verməyi sevirəm” deyən Rəviyyə də həmkarı Özcan kimi müxtəlif inklüziv kurslarda dərslərin keçirilməsinə dəstək olur, qrup yoldaşları ilə birgə yeni bacarıqlar öyrənir.

“Gələcək üçün peşə təhsili və təlimi” layihəsi ölkə üzrə peşə təhsil müəssisələrində 1) yeniliklərin tətbiqi, 2) infrastrukturun yaxşılaşdırılması, 3) potensialın artırılması və şəbəkələşmənin inkişafı, həmçinin 4) peşə təhsilinin nüfuzunun artırılması istiqamətində çoxsaylı işlər görür.

Siz də bu işlərlə tanış olmaq, eləcə də ixtisas seçiminiz barədə qərar vermək istəyirsinizsə, #PeşəiləMümkündür heştəqindən istifadə edərək peşə təhsilinin imkanları barədə məlumatlar əldə edə bilərsiniz.