Azərbaycan və Gürcüstan çay sənayesində potensial imkanlar

BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO) və Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı bu ölkələrin yüksək keyfiyyətli və xüsusi çay növlərinin istehsal etmə potensialını vurğulamaq üçün bu görüşə ev sahibliyi ediblər. Görüş zamanı iştirakçılar çay sənayelərinin dayanıqlı inkişaf etdirilməsi yollarını və çay sektoru icmallarından əldə etdikləri məlumatları bölüşdülər.

FAO Baş Direktorunun köməkçisi və Avropa və Mərkəzi Asiya üzrə regional nümayəndəsi Vladimir Raxmanin açılış nitqində Qafqazdakı çayın mədəni əhəmiyyətinə, Gürcüstan və Azərbaycanda çay istehsalının dərin tarixçəsi olduğunu vurğuladı.

“Çay istehsalının hər iki ölkədə bir əsrdən çox keçmişi var. Bu irsin qorunub saxlanılması və yerli çayların həm ölkə daxilində, həm də xaricdə özünəməxsus xüsusiyyətlərinin yayılmasının təmin edilməsi təchizat zənciri boyunca keyfiyyəti artırmaq qədər vacibdir ” o öz sözlərində bildirib.

Bununla yanaşı, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankının Mərkəzi və Şərqi Avropa, Qafqaz və Türkiyə üzrə Regional rəhbəri Wojtek Boniaszczuk “çay üçün beynəlxalq rəqabət mühiti asan olmasa da, bilik və texnologiyaya doğru sərmayə qoyularaq təsərrüfat və emal keyfiyyətinin artılıması ilə Azərbaycan və Gürcüstan çayları keyfiyyət və dayanıqlılığın təsdiq olunmuş simvollarına çevrilə bilər.”

Virtual tədbirdə dövlət qurumları, tədqiqat təşkilatları, maliyyə qurumları və özəl sektor nümayəndələri ilə yanaşı, Azərbaycan və Gürcüstan çay istehsalçıları da daxil olmaqla 100 dən çox şəxs iştirak edib.

Keçmişdə inkişaf etmiş sənayeləri daha da canlandırmaq

Azərbaycan və Gürcüstan dünyada ən şimal bölgəsində yerləşən çay istehsal edən bölgəsinin bir hissəsidir. Hər iki ölkə 1980-ci illərdə keçmiş Sovet İttifaqında istehlak edilən çayın böyük bir hissəsini təmin edirdi və bu Sovet İttifaqını o dövrdə Hindistan, Çin və Şri-Lankadan sonra dünyada dördüncü ən böyük çay istehsalçısı etmişdi.

Ancaq 1990-cı illərin əvvəllərində keçmiş Sovet İttifaqının dağılması hər iki ölkədə istehsalın böyük bir qismində azalmaya səbəb oldu. Hazırda burada istehsal olunan məhsul ümumi 3000 ton civarında ümumi istehsal ilə, dünya çay istehsalının  0,05-%-dən az hissəsini təşkil edir.

Gürcüstan və Azərbaycan çaylarına maraq artmaqda davam edir, hökumətlər son illərdə əvvəlki illərdə olduqca inkişaf etmiş çay sektorlarını canlandırmaq üçün qətiyyətli addımlar atırlar.

Buna misal olaraq, Azərbaycan 2018-ci ildə çay istehsalını 2027-ci ilə qədər illik istehsal həcmi 8 500 ton olan 3000 hektara çatdırmağı hədəfləyən bir inkişaf proqramı təsdiqləyib - bu, 2018-ci ildə istehsal olunan məhsul həcmindən 8 qat çoxdur.

Gürcüstanda isə hökumət 2016-cı ildə 7000 hektara qədər tərk edilmiş çay plantasiyalarının gələcək illərdə bərpası üçün bir proqram qəbul edib.

Unikal xüsusiyyətlər

Həm yerli, həm də beynəlxalq səviyyədə çaya tələbat artmaqdadır.

Azərbaycanlılar adətən adambaşına 2 kiloqramdan çox çay istehlak edir, araşdırmalara əsasən onlar Böyük Britaniya, Türkiyə və Mərakeşlə yanaşı ən çox çay istehlak edən ölkələr arasındadır.

Azərbaycan və Gürcüstan çayları, şimal mənşəli və Xəzər və Qara dəniz sahillərindəki spesifik böyümə şəraiti sayəsində özünəməxsus xüsusiyyətlərə malikdir. Məsələn, çaylar parlaq bir rəngə malikdir və kimyəvi maddələr istifadə olunmadan istehsal edilə bilər.

Bu, hər iki ölkədə təbii istehsal üçün yaxşı imkanlar yarada, çay ixrac bazarlarına çıxa və sağlamlıq və ətraf mühit məsələləri ilə maraqlanan istehlakçıların marağına səbəb ola bilər.

FAO İnvestisiya Mərkəzinin direktoru Məhəmməd Manssouri “dayanıqlı və perspektivli bir yanaşma, iqlim dəyişikliyi səbəb olduğu potensial risklər də nəzərə alınmaqla, Azərbaycan və Gürcüstan çay sektorunun uğurlu inkişafı üçün açar rolunu oynayır” öz sözlərində bildirib.

Artan temperatur və artan yağıntı miqdarı yeni zərərvericilərə səbəb ola bilər, bu da hazırda məhdud pestisid istifadəsi üçün təhlükə yaradır və iki ölkənin su ehtiyatlarına təsir göstərə bilər.

Yeni dərc olunan FAO-EBRD nəşrində qeyd olunduğu kimi, Gürcüstan və Azərbaycan çaylarının yerli istehlakçılar arasında və qonşu ölkələrdə aldığı müsbət dəyər və potensialı, lazımi dəstəklə beynəlxalq bazarda daha geniş yer tuta bilər.