BMT-nin Rezident Əlaqələndiricisi Qulam İshaqzainin “Türk Dünyası Qadınlarının Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinin nail olunmasında rolu” mövzusunda konfransdakı çıxışı

Xanımlar və cənablar,

Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə (DİM) nail olmaq işində Türk dünyası qadınlarının roluna həsr olunmuş tədbirdə çıxış etməkdən məmnunam.

Fürsətdən istifadə edərək, Türk dünyası qadınlarının cəmiyyətin müxtəlif sahələrində rolunu gücləndirməyi hədəfləyən bu tədbirin təşkilatçısı Türkdilli Ölkələrin Parlament Assambleyasına öz təşəkkürümü bildirirəm.

Xanımlar və cənablar,

2015-ci ildə dünya liderləri bir araya gəlib tarixi bir vəd etdilər. Onlar, 15 il ərzində yoxsulluğa son qoymaq, bərabərsizliyi azaltmaq və iqlim dəyişikliyi problemini həll etmək üçün 17 qlobal məqsəd – Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərini qəbul ediblər.

Bu məqsədlərin əsas qayəsi heç kəsin kənarda qalmamasıdır. Yəni, qadınlar da daxil olmaqla hər kəs faydalanmayınca, bu məqsədlərə çatmış sayılmayacayıq.

Qadınların tam iştirakı olmadan istədiyimiz gələcəyi qura və Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə nail ola bilmərik.

Gender bərabərliyi DİM 5-in diqqət mərkəzindədir və digər məqsədlərə də inteqrasiya olunub. Bu məqsədlərdə gender bərabərliyi və qadınların səlahiyyətləndirilməsi həm əsas hədəf, həm də həll kimi qəbul edilir.

Bu yanaşma, gender bərabərliyinin bütün inkişaf məqsədlərində irəliləyişi təmin edən əsas amil olduğuna dair artan konsensusda öz əksini tapır.

Şübhəsiz, qadınların rolunun gücləndirilməsi və gender bərabərliyi qlobal inkişaf üçün çox vacibdir.

Araşdırmalar göstərir ki, əgər qadınlar iqtisadiyyatda bərabər iştirak imkanı əldə etsələr, dünyada ümumi daxili məhsul 2025-ci ilə qədər təxminən 26 faiz – 12 trilyon ABŞ dollar arta bilər. Lakin təəssüf ki, dünyada əmək qabiliyyəti olan kişilərin 77 faizi çalışdığı halda, qadınlar üçün bu rəqəm 50 faiz təşkil edir.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatı olaraq anlayırıq ki, bərabərlik və inkluzivlik üçün öz töhfəmizi verməliyik. Baş katib Antonio Quterreşin rəhbərliyi və islahatları çərçivəsində, BMT-nin tarixində ilk dəfə olaraq  idarə heyətində təmsil olunan qadınların sayı ən yüksək həddə çatıb.

Həmçinin Birləşmiş Millətlər Təşkilatını rezident əlaqələndiricilərilər arasında tam gender bərabərliyinə nail olub.

Bu tərəqqiyə dayanaraq, 10 il ərzində bütün BMT sistemində gender bərabərliyinə nail olmaq öhdəliyimiz var.

Azərbaycan gender bərabərliyinə doğru yaxşı irəliləyiş əldə edib və bunun tarixi kökləri var.

Hörmətli qonaqlar:

Mən, ötən əsr ərzində Azərbaycanın qadınların səlahiyyətləndirilməsi sahəsində əldə etdiyi irəliləyişə dönmək istərdim.

1918-ci ildə Azərbaycan, qadınlara seçki hüququnu verən ilk müsəlman ölkə olub.

Rus imperiyasında ilk dünyəvi qızlar məktəbi 1901-ci ildə məhz Bakıda açılıb.

Ölkə qadın hüquqlarının qorunması üçün yaxşı hazırlanmış  qanunvericilik bazasına sahibdir.

Azərbaycan Konstitusiyası vətəndaşlarına həyatın bütün sahələrində gender bərabərliyini təmin edir və hər növ ayrı-seçkilikdən azad edir.

Azərbaycan həmçinin BMT-nin “Qadınlara münasibətdə ayrı-seçkiliyin bütün formalarının ləğv olunması haqqında” konvensiyası daxil olmaqla qadın hüquqları ilə bağlı beynəlxalq konvensiyalara qoşulub.

Azərbaycan tarixi qeyri-adi nailiyyətləri ilə tanınan qadınlarla zəngindir: ilk azərbaycanlı qadın pilot Leyla Məmmədbəyova; ilk azərbaycanlı qadın kapitan Şövkət Səlimova, ilk azərbaycanlı qadın rəssam Qeysər Kaşıyeva və başqaları. Bu gün biz, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva kimi təqlid nümunəsi olan daha çox azərbaycanlı qadının istedadına, cəsarətinə və fədakarlığına şahidlik edirik.

Bu tərəqqi təqdirəlayiq olsa da, Azərbaycanda və Türk dünyasının digər ölkələrində qadınların səlahiyyətləndirilməsi və gender bərabərliyinin təmin edilməsi üçün daha çox işlər görülə bilər.

Məsələn, istər hökumət, istərsə də özəl sektorda qadınlar rəhbərlik və qərar qəbuletmə mövqelərində daha çox təmsil olunmalıdırlar.

Daha çox qadın rəsmi qurumlarda yüksək ödənişli işlə məşğul ola bilər.

Erkən nikah, selektiv abortlar və qadınlara qarşı şiddətə gətirib çıxardan gender stereotipləri və ayrı-seçkiliyi aradan qaldırmaq üçün daha möhkəm tədbirlər görülməlidir.

Həmçinin, təhsil sahəsində bərabər imkanları, yaxşı iş şəraitini, lazımi səhiyyə standartlarını, siyasi və iqtisadi qərarların qəbulunda təmsilçiliyi təmin etmək üçün gender məsələləri bütün siyasət və proqramlarda öz əksini tapmalıdır.

Gender bərabərliyinə nail olmağı və bütün qadın və qızların səlahiyyətləndirilməsini özündə ehtiva edən 5-ci dayanıqlı inkişaf məqsədinin hədəf və göstəricilərini milliləşdirdiyinə görə, Azərbaycan Hökumətini və Dayanıqlı İnkişaf üzrə Milli Əlaqələndirmə Şurasını təqdir edirəm. Bu o deməkdir ki, Azərbaycan, ayrı-seçkiliyin bütün növlərini və qadınlara qarşı şiddəti aradan qaldırmaq, eləcə də bərabər imkanları təmin edən gələcəyi qurmaq üçün tam məsuliyyəti üzərinə götürüb.

İcazənizlə, qadınların səlahiyyətləndirilməsi sahəsində Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Azərbaycan Hökuməti ilə əməkdaşlığına toxunmaq istərdim.

BMT, məişət zorakılığını aradan qaldırmaq, erkən və məcburi nikahların qarşısını almaq, selektiv abortları dayandırmaq, seksual və reproduktiv sağlamlığa çıxışı təmin etmək və qadınların iqtisadi imkanlarını genişləndirmək üçün Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin səylərini dəstəkləyir.

Kənd icmalarında biz qadınlara resurslardan istifadə etməyə, öz bizneslərini qurmağa və maddi cəhətdən müstəqil olmağa köməklik göstəririk.

Çıxışımın sonunda, 2030-cu il Gündəliyinin icrasında Türk Dünyası qadınlarının rolunu təşviq etdiyinə görə Türkdilli Ölkələrin Parlament Assambleyasının katibliyinə təşəkkürümü bildirmək istərdim. Düşünürəm ki, belə forumlar, təcrübələri və uğurları bölüşmək, eləcə də Türkdilli ölkələrdə yaşayan qadınların səlahiyyətləndirilməsi işində nailiyyətləri və mövcud maneələri vurğulamaq üçün əla imkan yaradır.

Azərbaycanda və dünyada gender bərabərliyi, eləcə də qadın və qızların səlahiyyətləndirilməsinə nail olmaq üçün Birləşmiş Millətlər Təşkilatı bütün hökumətlər və TurkPa kimi digər tərəfdaşlarla yaxından əməkdaşlıq etməyə daima hazırdır.

Çox sağ olun!