BMT-nin Rezident əlaqələndiricisinin Ağdamda humanitar minatəmizləməyə həsr olunmuş beynəlxalq konfransda çıxışı

“Mina fəaliyyəti – Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinə gedən yol” mövzusunda 2-ci beynəlxalq konfransın açılışını etmək üçün bu gün Ağdamda sizinlə birlikdə olmaqdan böyük məmnunluq duyuram.

Bu, dizimin əməliyyatından sonra fiziki olaraq iştirak etdiyim ilk rəsmi tədbirdir. Mən şəxsən burada olmaq istəyirdim, çünki ərazilərin minalarlardan təmizlənməsi sahəsində səylərin dəstəklənməsi BMT-nin Azərbaycanda əsas prioritetlərindən biridir.

Konfrans iştirakçılarının bir çoxunun bildiyi kimi, minanın basdırılması cəmi bir dollara başa gəldiyi halda, onun təhlükəsiz şəkildə təmizlənməsi min dollardan baha başa gələ bilər.

Bu partlayıcı maddələr 60-dan çox ölkədə yaşayan insanların təhlükəsizliyi, sağlamlığı, rifahı, həyatları və güzəranlarına təhdiddir. Qadınlar və uşaqlar da daxil olmaqla, ən həssas təbəqələr bundan daha çox təsirlənir.

İcazə verin, minalar və müharibənin partlayıcı qalıqlarının dağıdıcı təsirini vurğulayan olduqca narahatedici statistikanı sizinlə bölüşüm.

Yerüstü minaların monitorinqinə dair 2022-ci hesabatına görə, təkcə 2021-ci ildə 5,544 nəfər bu təhlükəli cihazlar ucbatından həyatını itirib və ya xəsarət alıb.

Azərbaycanda da bu sahədə durum çox acınacaqlı və məyusedicidir.

Azərbaycanda 1991-ci ildən bəri 358 uşaq və 38 qadın olmaqla 3377 nəfər minaların qurbanı olub. Yalnız son iki ildə isə mina partlayışları 55 nəfərin həyatına son qoyub, daha 244 nəfər yaralanıb.

Azərbaycanda humanitar minatəmizləmə üçün prioritet ərazilər kimi müəyyən edilmiş bir neçə min kvadrat kilometr ərazinin mövcudluğunu nəzərə alsaq, bu dəhşətli vəziyyətin həllinin aktuallığı daha aydın görünür.

Bu ərazilər minalardan təmizlənməyincə, məcburi köçkünlər öz torpaqlarına qayıda bilməyəcək. Bundan başqa, vacib infrastruktur və yolların inşası, eləcə də əkin sahələrinin yenidən qurulması və ya bərpası ləngiyəcək.

Bu faktlar Azərbaycanda humanitar minatəmizləmə işlərinin sürətləndirilməsi üçün birgə səylər və resurslara ciddi ehtiyacın olduğunu göstərir.

Lakin mən, diqqəti ANAMA-nın əldə etdiyi nailiyyətlərə yönəltmək istərdim.

Fürsətdən istifadə edərək, görülən bütün işlərə görə ANAMA-nı təbrik edirəm. Həmçinin, ANAMA-nın cəsur istehkamçıların əməyini, tez-tez öz həyatlarını riskə atmaqla partlayıcı sursat təhlükəsini aradan qaldırmaq üçün yorulmaz səylərini qeyd etmək istərdim.

BMT-nin Azərbaycandakı nümayəndəliyi 1999-cu ildən bəri ANAMA ilə uzunmüddətli tərəfdaşlığı ilə qürur duyur.

2020-ci il münaqişəsindən sonra BMT ANAMA-nın fəaliyyətini dəstəkləmək üçün 11 milyon ABŞ dollarından çox vəsaitin səfərbər edib. Avropa İttifaqı, Böyük Britaniya hökuməti və digərlərinin maliyyə dəstəyi ilə BMT-nin üç agentliyi – BMTİP, UNICEF və BMT QAK – institusional potensialın gücləndirilməsi, texniki məsləhətin təmin edilməsi, satınalma dəstəyi və partlayıcı sursatların təhlükəsinə dair maarifləndirmə işləri vasitəsilə ANAMA-nın səylərini dəstəkləyir.

Xanımlar və cənablar,

Azərbaycan da daxil olmaqla, minadan əziyyət çəkən ölkələr üçün ərazilərin minalardan təmizlənməsi dayanıqlı inkişaf və sülhə nail olmaq üçün ilkin şərtdir.

Dayanıqlı İnkişaf üçün 2030-cu il Gündəliyinin icrasına gedən yol minalar və müharibənin partlayıcı qalıqlarından təmiz olmalıdır.

Dünyada son üç ildə baş verən çoxsaylı böhranlar Dayanıqlı İnkişaf Məqsədlərinin icrası səylərinə böyük zərbə vurub.

BMT Baş katibinin da qeyd etdiyi kimi, öhdəlik, həmrəylik və dəyişikliyə aparan fəaliyyətdə artım olmayınca yoxsulluğa son qoymaq, bərabərsizliyi azaltmaq və ətraf mühiti qorumaq üçün 2030-cu il Gündəliyinin əsas hədəflərinə nail ola bilməyəcəyik.

Sentyabr ayında dünya liderləri BMT-nin Nyu-Yorkdakı baş qərargahında bir araya gələrək DİM-i “xilas etməyə” çalışacaqlar.

İlk günlərdən Azərbaycan 2030-cu il Gündəliyi və DİM-ə dair ciddi öhdəlik götürüb.

Ölkə DİM-ə doğru sürətlənmiş tərəqqini davam etdirərkən, biz də öz növbəmizdə ərazilərin minalardan təmizlənməsi də daxil olmaqla, DİM-lə  bağlı irəliləyişə nail olmaq üçün tərəfdaşlığı və əməkdaşlığımızı daha da gücləndirmək niyyətindəyik.

Gəlin birlikdə bizi vahid məqsəd ətrafında birləşdirən və dəyişikliyə aparacaq fəaliyyətimizi davam etdirək.

Təşəkkür edirəm.