BMT-nin Rezident Əlaqələndiricisi cənab Qulam İshaqzainin İnsan Hüquqları Gününə həsr olunmuş "Daha Keyfiyyətli Bərpa prosesi - İnsan Hüquqları naminə Mübarizə" onlayn konfransda çıxışı

İnsan Hüquqları Gününü qeyd etmək üçün bu səhər sizinlə bərabər olmağımdan çox məmnunam.

Cari ildə qeyd etdiyimiz İnsan Hüquqları Gününün 30 ildir Azərbaycanda yaşayan müxtəlif icmalara ciddi təsir göstərən münaqişə olan və Dağlıq Qarabağ bölgəsində hərbi əməliyyatların dayandırılmasına dair razılaşmanın bağlanması ilə üst-üstə düşməsi çox məqbul haldır.

İnsan Hüquqları Günü, insan hüquqlarının sülh və davamlı inkişaf üçün təməl prinsip olduğunu xatırladır.

Onlar hər kəs üçün bərabərlik, ədalət və ləyaqət prinsiplərinə əsaslanan cəmiyyətlər qurmağımıza kömək edirlər.

Sözügedən hüquqlar onların pozulmasına dair şikayətləri həll etmək, barışığı təşviq etmək və münaqişənin təkrarlanmamasını təmin etmək üçün platforma təqdim edirlər.

Ölkənizin bərpa və yenidənqurma mərhələsinə qədəm qoyduğunuz bir vaxtda bunları nəzərə almağa çağırıram.

COVID-19 pandemiyasının iqtisadiyyatda və cəmiyyətdə yaratdığı ağır nəticələrini nəzərə alaraq 2020-ci il Azərbaycan və dünya əhalisi üçün kifayət qədər gərgin bir il olmuşdur.

Ciddi fövqəladə vəziyyətə gətirib çıxaran böhran böyük sayda insanın həyatına son qoymuş, bərabərsizliyi və nəticədə bir neçə DİM-ə çatmamaq riskini artırmışdır.

Azərbaycanda və dünyanın digər yerlərində minlərlə həssas insanın həyat tərzi dəyişmiş və onlar, qida əldə etmək, səhiyyə xidmətlərinə çıxmaq və sosial müdafiədən faydalanmaq imkanlarını itirmişdirlər.

Qadın və qızların məişət yükü ilə onlara onlara qarşı məişət zorakılığı halları da artmışdır.

Kənd yerlərində yaşayan uşaqların bir çoxu kompüter əsaslı təhsilə qəfil keçidin sürətinə uyğunlaşa bilməmişdirlər. 

Ahıllara və əlilliyi olan şəxslərə qarşı diqqət azalmış və onlar daha çox təcrid olunmuşdurlar ki, bu da onların arasında yoluxma və ölüm hallarının artmasına səbəb olmuşdur.

Bu baxımdan, insanların həyatına və ölkə iqtisadiyyatına pandemiyanın göstərdiyi təsiri azaltmaq üçün Azərbaycan hökumətinin həssas əhali qruplarına və kiçik sahibkarlara ayırdığı sosial və iqtisadi yardım paketini xüsusilə qeyd etmək istəyirəm.

Xoş xəbər odur ki, son həftələrdə bir neçə peyvəndin hazırlandığına dair xəbərlər yayılmışdır ki, bu da böhranın 2022-ci ilin əvvəlinə qədər bitə biləcəyinə ümid verir. Bununla yanaşı, peyvəndin hər bir şəxs üçün əlçatan olması və onun bərabər əsaslarda təqdim edilməsi təmin olunmalıdır.

Peyvəndin geniş tətbiqi ilə bərabər, biz həmçinin yaranmış fürsətdən istifadə edib keçmişdəki bərabərsizlikləri təkrar etməməyin yollarını düşünməli, habelə insanları təcrid olunmaqdan qorumalı və cari böhrana bənzər gələcək fövqəladə hallara daha yaxşı hazır olan cəmiyyətlər qurmağımıza diqqət yetirməliyik.

Azərbaycanda və dünyada buna nail olmağımıza kömək edə biləcək üç xüsusi tədbir var:

Birincisi, ayrı-seçkiliyə məruz qalma riski olan insanların qorunmasını təmin etmək üçün qanunları və siyasətləri nəzərdən keçirməliyik.

Buna, məsələn, gender-əsaslı zorakılığa qarşı daha çox qanuni təminatların verilməsi, miqrantlar və əlilliyi olan şəxslər kimi qruplar üçün sosial müdafiə sisteminin gücləndirilməsi və onlayn təhsilin uşaqlar arasında rəqəmsal uçurum yaratmaq əvəzinə təhsilə daha geniş çıxışın təşviqi üçün istifadə olunması tədbirləri daxildir.

İkincisi, insanları həyatlarına təsir edən qərarlarda iştirakını təşviq etməliyik. Sözsüz ki, bu işdə vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarının cəmiyyətdə ən az eşidilən səslərin gücləndirilməsindəki rolunu xüsusilə qeyd etməliyəm.

Son münaqişənin təsirinə məruz qalmış bölgələrə səfərlərim zamanı köçkün icmalarını COVID-19-dan qorumaq, onlara ev və gəlir itkisinin öhdəsindən gəlmək üçün dəstək olan könüllülərin səyləri çox ciddi təəsürat bağışlamışdır. 

Ümid edirəm ki, həmin icmaların ehtiyac və qayğılarının bərpa planlarında tam şəkildə nəzərə alınmasını təmin etmək üçün bu iş növbəti aylarda da davam etdiriləcək.

Üçüncü və son fikrim isə bərpa prosesləri ilə bərabər Azərbaycanı DİM-lərin əldə edilməsi yolunda irəli addımlamasını təmin etməyin əhəmiyyətini diqqətə çəkməkdir.

Yalnız iqtisadi artıma deyil, insan haqlarına əsaslanan müfəssəl bərpa prosesi ölkəni 2030 Gündəliyini tamamlamaq istiqamətində irəliləməsinə kömək edəcək.

Son aylarda ünsiyyətdə olduğum rəsmilər və vətəndaş cəmiyyəti liderləri, yoxsulluq, səhiyyə, təhsil və gender bərabərliyini əhatə edən DİM-lərin hazırda ciddi sınaqla üzləşdiyinin fərqindədirlər.

COVID-19-un və son münaqişənin DİM-lərə təsirini azaldacaq və hüquqlara əsaslanan yanaşmanın qəbul edilməsi növbəti beş ildə Hökumət ilə əməkdaşlığımızın əsasını təşkil edəcək.

Çıxışımı insan haqlarına, habelə qorxu və ziddiyyətlərdən azad bir dünyaya sadiqliyinizə görə qürur və minnətdarlığımı bildirməklə bitirmək istəyirəm.

Sözügedən baxış 75 il əvvəl Birləşmiş Millətlər Təşkilatının təsis olunmasına xidmət etmişdir və eyni zamanda cəmiyyətlərimizin bərpası və yenidən qurulmasında da bizə istiqamət göstərəcək.

Təşəkkür edirəm.