ÜST-nin missiyası: köməkçi texnologiyalara əlçatanlığın yaxşılaşdırılması üçün səylərin artırılması vacibdir

 Görüşün məqsədi bu sahədə atılacaq addımların planlaşdırılması üçün müzakirələrin keçirilməsi olub. Tədbirdə açılış nitqi ilə çıxış edən ÜST-nin Azərbaycandakı nümayəndəsi Dr. Hande Harmancı bildirib ki, 02 aprel 2021-ci ildə onlayn keçirilən ilk toplantıdan bu günə qədər sözügedən sahədə xeyli işlər görülüb, ölkənin KT ehtiyacları sorğu vasitəsi ilə öyrənilib və bununla bağlı 2021-ci il üçün qarşıya qoyulmuş məqsədlər həyata keçirilib.

Tədbirin açılışında Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiə nazirinin müavini Hidayət Abdullayev, Səhiyyə nazirinin müavini Rahim Əliyev, Milli Məclisinin Sosial Siyasət Komitəsinin sədri Musa Quliyev və İnsan Hüquqları Komitəsinin sədri Zahid Oruc problemin aktuallığı barədə çıxış edərək görüş iştirakçılarını və gələn qonaqları salamlayıblar. Tədbirdə ÜST-nin Avropa üzrə Regional Ofisinin Əlillik, Reabilitasiya və Palliativ Yardım üzrə regional müşaviri Satış Mişra və Əlillik, Reabilitasiya və Səhiyyə xidmətləri üzrə mütəxəssis Dr. Katal Morqan iştirak ediblər. Satış Mişra “ÜST-nin Avropa regionunda Reabilitasiya və KT: Problemlər və Perspektivlər” mövzusunda çıxış edərək tədbir iştirakçılarına məlumat verib. Bundan sonra ÜST-nin Azərbaycan Nümayəndəliyinin əməkdaşları Fidan Talışinskaya və professor Vüqar Məmmədov ÜST-nin təşkilatçılığı ilə dünyanın 67 ölkəsində keçirilmiş və 2021-ci ildə ölkəmizdə köməkçi texnologiyalar üzrə ehtiyacları öyrənən “r-ATA” (rapid-Assistive Technology Assessment WHO survey tool, KT-nin Sürətli Qiymətləndirilməsi üzrə ÜST-nin sorğu vasitəsi) sorğusunun nəticələrini təqdim ediblər. Azərbaycanın 11 iqtisadi rayonundan 8-də sorğuya cəlb edilmiş 5597 respondentin cavabına əsasən, ölkədə hər 5 nəfərin 2-də mövcud olan 6 funksional sahədən (hərəkətlik, görmə, eşitmə, kommunikasiya, dərketmə, özünəqulluq) ən azı birində müəyyən çətinliklər vardır. Respondentlərin hər dörd nəfərindən birində KT-yə ehtiyacı olduğu halda əksəriyyət onları əldə edə bilmir və burada əsas səbəb imkanın olmaması, maliyyə çətinlikləri göstərilir. Respondentlərin əldə etdiyi köməkçi vasitələrin 91%-nin insanların öz cibindən və yaxud ailə, dostlar dəstəyi ilə əldə edilməsi göstərilir. Köməkçi vasitələrin əksəriyyəti özəl sektor tərəfindən təmin olunur. Bir çox hallarda KT əldə etmək üçün istifadəçilər böyük məsafə qət etməli olur və dünyada mövcud olan bir çox KT barədə onların məlumatları yoxdur. 

Tədbirin müzakirə hissəsində “rATA” tədqiqatı nəticəsində Azərbaycanda əldə olunan nəticələr Katal Morqanın moderatorluğu ilə interaktiv şəkildə müzakirə olunub, ölkədə bu sahədə görməli işləri barədə əhəmiyyətli tövsiyələr verilib. Tövsiyələr əsasən iki istiqamətdə nəzərdə tutulub ki, burada həm KT təminatının cari vəziyyətinin öyrənilməsinin hərtərəfli təhlilinin aparılması, o cümlədən sektorlararası əməkdaşlığın gücləndirilməsi istiqamətində yol xəritəsinin hazırlanması, həm də KT-yə əlçatanlığın yaxşılaşdırılması, bu sahədə çalışanların, KT istifadəçilərinin və ümumi əhalinin məlumatlılığının və maarifləndirilməsinin artırılmasını əhatə edir. 

Qeyd edək ki, tədbirdə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiə Nazirliyi, nazirliyin Dövlət Tibbi-Sosial Ekspertiza və Reabilitasiya, DOST Agentliyi, Səhiyyə Nazirliyi, İcbari Tibbi Sığorta Agentliyi, TƏBİB, Milli Məclis, Dövlət Statistika Komitəsi, Ailə, Qadın və Uşaq Komitəsi, Ombudsman Aparatı, Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, ADA Universiteti, Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası, Azərbaycan Tibb Universiteti, Ə.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnsitutu, səfirliklər, BMT agentlikləri, USAID, ICRC və digər beynəlxalq və yerli qeyri-hökümət təşkilatlarının nümayədələri iştirak ediblər.   

KT - sistemlər və xidmətlər daxil olmaqla köməkçi vasitələrlə əlaqəli mütəşəkkil bilik və bacarıqların tətbiqidir, səhiyyə texnologiyasının bir hissəsidir.

Köməkçi vasitələr - Əsas məqsədi insanın funksionallığını və cəmiyyətdə inklüzivliyini qorumaq və yaxşılaşdırmaq, onun rifahını bərpa etmək üçün xüsusi istehsal edilmiş və əlçatan hər hansı bir xarici vasitədir (cihaz, alət, avadanlıqlar, proqram təminatı daxil olmaqla). Köməkçi vasitələrə əlillik zamanı istifadə olunan və xroniki xəstəliklərdən fəsadların qarşısını alan bütün reabilitasiya vasitələri də daxildir.