Azərbaycanlı fermer qadınlar üçün mentor

Azərbaycanın şimal-qərbi Samux rayonunda yaşayan 52 yaşlı fermer Olqa Babayeva öz icmasında tanınan iş qadınıdır. O, soğan, keşniş, şüyüd, turp, cəfəri və digər kənd təsərrüfatı məhsulları həmçinin müxtəlif tərəvəz toxumlarının istehsalçısı olmaqla yanaşı, qadınların əkinçiliklə məşğul olmasına böyük dəstəyi ilə də tanınır.

Olqa, 30 ildən artıqdır ki əkinçiliklə yanaşı, kənd təsərrüfatı icmalarının qurulması  fəaliyyətlərində də fəal şəkildə iştirak edir. Hazırda 1400 üzvü olan “Bərəkət” tərəvəz toxumu kooperativinin rəhbəri kimi fəaliyyət göstərən Olqa, həmçinin toxumların çeşidlənməsi və qurudulması üçün laboratoriya sınaqlarını təmin edən Samux Toxum və Tərəvəz Korporasiyasının təsisçisidir. Bu gün korporasiya həm milli, həm də xarici bazarlarda toxum ixrac edir.

“İlk dövrlərdə elə vəziyyətlərlə qarşılaşırdım ki, traktorçular sırf qadın olduğum üçün torpağımı becərməkdən imtina edirdilər və yaxud yerli qurumlara müraciətlər etdiyim zaman qadın olduğum üçün təsərrüfat sahəmə dair müraciətlərimə məhəl qoymurdular.” "Sizin yeriniz mətbəxdədir, kənd təsərrüfatı deyil" qadınların tez-tez eşitdiyi sözlərdəndir, deyə Olqa öz sözlərində deyir.

Onun sözlərinə görə, təsərrüfat həyatına gənc yaşlarından başlayan Olqa Babayeva yay tətilini valideynlərinə tərəvəz təsərrüfatında sahə işlərinə kömək etməklə keçirirdi. 1990-cı ildə Olqa, şəkər çuğunduru yetişdirmək üçün 10 hektar torpaq sahəsini icarəyə götürərək Füzuli kəndində ilk gənc qadın fermer kimi fəaliyyətə başladı. Hazırda 14 hektar sahədə təsərrüfatla məşğul olan Olqa təbəssümlə: “Bütün bunlar o qədər də asan deyildi” deyə hərbir kənd qadını ilə görüşündə vurğulayır.

Ölkədə kənd qadınlarının fəaliyyət sahələrində səlahiyyətlərinin artırılmasının böyük potensialı mövcuddur. Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, qadınların 77 faizi kənd yerlərində yaşayır, həmçinin kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı və balıqçılıqla məşğul olan qadın sahibkarların faizi kişi sahibkarlara nisbətən (32 faiz nisbətində 24 faiz) üstünlük təşkil edir. Bununla belə, qadınlar bir çox hallarda fəaliyyətləri zamanı əmək haqqı fərqi, iş yerlərinin bəzən qeyri-rəsmi olması və iş yükü (ev təsərrüfatı və peşəkar fəaliyyət) kimi bir sıra problemlərlə üzləşirlər. Statistik məlumatlara əsasən ümumilikdə qadınlar orta hesabla altı saat, kişilər isə iki saat ödənişsiz əmək fəaliyyəti göstərirlər. Bütün bunlarla yanaşı, sosial xidmətlərə çıxışın tam təmin olunmaması bir çox qadına öz potensialından tam istifadə etməyə mane olan səbələrdən biridir.

“Ailəmə, azyaşlı oğlum və qızıma baxmaq, onların ehtiyaclarını təmin etmək üçün kənd təsərrüfatı fəaliyyəti ilə məşğul olmalı və dolanışığımızı mən təmin etməli idim. Bütün bu illər ərzində bu günkü günə gəlib çatmaq üçün mən əminliklə deyə bilərəmki bütün digər kişi fermerlərə nisbətən daha çox işləməli və öz zəhmətimlə bütün çətinliklərlə mübarizə aparmalı oldum. Bu gün artıq övladlarım yetkinlik yaşına çatıb, lakin çətinliklər hələ də öz mövcudluğunu qoruyur."

Olqa qadınların kənd təsərrüfatında üzləşdiyi çətinlikləri addım-addım keçdiyi üçün bu maneələri aşmaqda artıq yetərincə təcrübəyə yiyələnib. Buna görə də BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO) onun digər qadın fermerlərə məsləhət vermək, öz təcrübələrini bölüşmək üçün doğru nümunə olacağına əmin oldu. Bu məqsədlə Olqa, FAO-nun əkinçilik və biznesin idarə edilməsi üzrə bir neçə təlimində və təlimçilərin hazırlanması üçün seminarda iştirak edərək təsərrüfat və idarəçiliklə bağlı müxtəlif biliklərə yiyələndi.

“Qadınların kənd təsərrüfatı istehsalı sahəsində fəaliyyətinin artmasına baxmayaraq, onlar adətən satış və marketinq sahəsində, mikro kreditlər və qeyri-maliyyə xidmətlərinə dair məlumata məhdud şəkildə çıxış əldə edirlər”, - “Qadınların iqtisadi gücünün artırılması vasitəsilə ərzaq təhlükəsizliyinin və kəndlərin dolanışıq şəraitinin yaxşılaşdırılması” layihəsi - üzrə aparıcı mütəxəssisi Flora Poladova qeyd edir. “Təkmilləşdirilmiş əkinçilik texnikası ilə onlar kommersiya təsərrüfatı ilə məşğul ola biləcəklər. Biznes, marketinq və liderlik bacarıqları vasitəsilə təsərrüfatlarının genişləndirilməsinə və gəlirlərini artırılmasına dəstək olmaq, əslində qadınların özünə inamını artıracaq və onların gördükləri işləri insanlara eşitdirəcək”.

“BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO) fermer qadınlar üçün dövlət və özəl xidmət təminatçıları arasında vasitəçi rol oynayır. Hazırda biz bu körpünü daha da güclü inşa etməyə çalışırıq ki, onlar pulsuz məsləhət xidmətləri, güzəştli kreditlər və digər xidmətlər haqqında birbaşa məlumat əldə edə bilsin”, - Flora Poladova əlavə edib. FAO - Azərbaycan Tərəfdaşlıq Proqramı çərçivəsində həyata keçirilən bu layihə kənd qadın qruplarına dəstək göstərir və artıq Azərbaycanın 20 rayonundan 100-dən çox qadın fermeri bir şəbəkədə toplayıb. Bu şəbəkənin bir üzvi kimi Olqa digər üzvlərlə asanlıqla əlaqə qurur və öz təcrübəsini onlarla bölüşə bilir. “Mən məmnunam ki bu layihə çərçivəsində fermer qadınlar müxtəlif dəstəklər əldə edir və öz təsərrüfatlarını, bilik və bacarıqlarını inkişaf etdirə bilirlər.” - Olqa Babayeva deyib.

Bu layihə çərçivəsində BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO) kənd təsərrüfatı sektorunda cari və gələcək addımları nəzərə alaraq, bu sahənin hər kəs üçün əlçatan olmasını Azərbaycan Hökuməti birgə həyata keçirir. BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO), Azərbaycan Hökuməti ilə əməkdaşlıq edərək kənd qadınlarına meyvə ağaclarının və tərəvəzlərin becərilməsi, maldarlıq, quşçuluq və digər sahələrdə innovativ texnologiyalar vasitəsilə biliklərini və əkinçilik təcrübələrini təkmilləşdirmək üçün dəstək göstərir.